آزمایش خون چیست
hgb در آزمایش خون چیست
بهترین زمان برای انجام آزمایش خون صبح و در شرایط طبیعی بدن است.
اگر چه امروزه آزمایشهای بسیار دقیقی وجود دارند که میتوانند مقدار میکروسکوپی جزییترین اجزای روی سلولهای سرطانی را هم در بدن اندازه بگیرند و یا هر لحظه عناصر پروتئینی یا شیمیایی جدیدی معرفی میشوند که اندازهگیری آنها در خون یا دیگر مایعات بدن میتواند به پزشکان در تشخیص بیماریها کمک کند اما برای اغلب مردم و همچنین بسیاری از پزشکان، کلمه «آزمایش» یادآور آزمایش کامل خون، یعنی همان آزمایش معروفی است که تعداد سلولهای اصلی خون طی آن اندازهگیری میشود.
آزمایش خون یا CBC که مخفف جمله انگلیسی «شمارش کامل خون» است، یکی از ابتداییترین و در عین حال اصلیترین آزمایشاتی است که میتواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماریها و از آن مهمتر، بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد. برای آشنایی بیشتر با اجزای این آزمایش و فهمیدن اینکه معنی آن چند حرف انگلیسی با اعدادی که روبهرویشان نوشته میشود چیست، میتوانید مطالب زیر را بخوانید…
RBC
RBC مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلولهای قرمز یا همان گلبولهای قرمز، در واقع اصلیترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود مادهای به نام هموگلوبین است که کمک میکند گلبول قرمز، اصلیترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دیاکسیدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه میشود گفت گلبولهای قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلولهای بدن هستند.
مقادیر طبیعی: بین ۴٫۷ تا ۶٫۱ میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانمها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشوند؟
خونریزیهای گوارشی یا خونریزیهای واضح از محل زخم، سوءتغذیه و فقر آهن یا کمبود ویتامین B12 ، شکستن سلولهای خونی یا همولیز در اثر بعضی بیماریهای خاص مثل فاوسیم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبولهای قرمز سلول داسیشکل و مشکلات مغز استخوان باعث پایین آمدن مقدار گلبولهای قرمز میشوند. نارسایی و بعضی مشکلات کلیوی، بیماریهای مزمن و تومورهای سرطانی و همچنین بیماریهای روماتویید هم باعث از بین رفتن RBCهای خون و کاهش این عدد در برگه آزمایش میشوند.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
مقدار بالای گلبول قرمز میتواند نشاندهنده ظرفیت بالای حمل اکسیژن باشد. در بعضی ورزشکاران و همچنین زندگی در ارتفاع به خاطر کمبود اکسیژن در هوا باعث افزایش RBC خون میشود. بیماریهای ریوی یا کلا هر نوع بیماریای که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد میکند، مثلا بیماری مادرزادی قلبی، هم باعث تولید بیشتر RBC میشوند.
نکته:
گلبول قرمز به طور طبیعی بعد از تولید در مغز استخوان ۱۲۰ روز در خون زندگی میکند و در آخر عمر خود خرد میشود و به عناصر سازندهاش تبدیل میشود.
مقدار RBCها در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده میشود چون حجم مایع خون افزایش پیدا کرده است.
عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبولهای قرمز در ۱میلیلیتر خون محیطی است.
بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند.
خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC میشود.
HCT
هماتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازهگیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمهای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازهگیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازهگیری میشود. به خاطر بیماریها و شرایط مختلفی که میتوانند اندازهگیری RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازهگیری میشود تا به طور مستقیم نشاندهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده میشود.
مقادیر طبیعی: اعداد بین ۴۲ تا ۵۲ درصد برای آقایان و ۳۷ تا ۴۷ درصد برای خانمها نرمال به حساب میآید. در خانمهای باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبیعی است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایینتر از ۱۵ درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشود؟
تقریبا همان دلایل RBC،Hgb به علاوه شرایطی مثل پرکاری تیرویید، سیروزکبدی، نارسایی مغز استخوان و میلوم مولتیپل باعث کاهش هماتوریت میشوند.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
سوختگی، اسهال شدید، بیماریهای انسدادی ریوی، از دست دادن زیاد آب، تولید بیش از حد گلبول قرمز عوامل افزایش HCT هستند.
نکته:
بیماریهایی که باعث به وجود آمدن شکلهای غیرطبیعی گلبول قرمز میشوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسیشکل) مقدار HCT را تغییر میدهند.
وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.
در صورت طبیعی بودن اندازههای گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است.
هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خونریزی شدید اندازهگیری کرد.
WBC
این سه حرف مخفف «سلولهای سفیدخون» و نشاندهنده گلبولهای سفید است. اندازهگیری مقدار گلبولهای سفید خون یکی از روشهای اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلولها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماریهای عفونی و غیرعفونی واکنشهای مختلفی از خود نشان میدهند.
شمارش WBCها دو جزء دارد. یکی مقدار کلی گلبولهای سفید در یک میلیلیتر خون و جزء دیگر شمارش جزء به جزء این سلولها چون گلبول سفید خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع معنی خاص خود را دارد. کلمه «diff» که در جلوی CBC به معنی آزمایش خون نوشته میشود درخواست برای شمارش همین انواع مختلف گلبولسفید است.
مقادیر طبیعی: در بزرگسالان و بچههای بالاتر از ۲ سال مقدار گلبولسفید بین ۵ تا ۱۰ هزار در هر میلیلیتر خون طبیعی است.
محدوده خطر: WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بیشتر از ۳۰۰۰۰ هر کدام نشاندهنده بیماریهایی هستند که میتوانند گاهی خطرناک باشند.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشود؟
لکوپنی یا کاهش گلبولسفید به مقادیر زیر ۴هزار گفته میشود که معمولا در نتیجه نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی عفونت بسیار زیاد، سوءتغذیه، بیماریهای خودایمنی، ایدز، به وجود میآید. در بسیاری از انواع نارساییهای مغز استخوان (مثلا بعد از شیمیدرمانی، رادیوتراپی و…) هم این مقدار کاهش مییابد.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
افزایش گلبولسفید، لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از ۱۰هزار گفته میشود. که به طور معمول نشاندهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن و یا لوسمی یا سرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش میدهند.
نکته:
عمل اصلی گلبولسفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم است و در مواقع آلرژیها هم این سلولها مسوول بروز واکنش هستند.
تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشاندهنده عفونت با میکروب، ویروس و یا حتی استرس باشد.
فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون میشود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش میدهند.
Hgb
در برگههای آزمایش مختلف ممکن است به صورتهای مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته شود. هم اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاههای مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب میشود و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد میکند.اندازهگیری مقدارکلی هموگلوبین در واقع نوعی نشانهنده تعداد گلبولهای قرمز است.
مقادیر طبیعی: مقدار طبیعی برای آقایان بین ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسیلیتر است و برای خانمها مقادیر بین ۱۲ تا ۱۶ گرم در هر دسیلیتر طبیعی محسوب میشود.
محدوده خطر: هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر بحرانی به حساب میآیند و حتما نیازمند رسیدگی فوری هستند.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشود؟
دقیقا همان دلایل کاهش گلبولهای قرمز چون هموگلوبین را هم تخریب میکنند باز کاهش مقدار آن در خون میشوند. کمخونی، خونریزی شدید، سرطان، سوءتغذیه، بیماری لوپوس، بیماریهای کلیوی و بزرگی طحال باعث کاهش هموگلوبین میشوند. مصرف آنتیبیوتیکها، آسپیرین و ایندومتاسین و همچنین داروهای ضدسرطان هم هموگلوبین خون را کم میکنند.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
مشکلات ریوی، سوختگی شدید، نارسایی مزمن ریه و از دست دادن زیاد آب (دهیدراسیون) مقدار این ماده حیاتی را افزایش میدهند. جنتامایسین و متیلدوپا هم جزو داروهایی هستند که عوارض جانبیشان افزایش Hgb است.
نکته:
مقدار Hgb در بارداری کاهش مییابد چون با اینکه خونسازی کمی بیشتر شده است اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلی هموگلوبین در هر دسیلیتر آن کاهش مییابد.
زندگی در ارتفاع هم به خاطر نیاز بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث تولید بیشتر هموگلوبین میشود.
در طحال اغلب سلولهای پیرخون تخریب میشوند. بزرگ شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلولها و به همین دلیل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ میدهد.
Plt
پلاکتها، اجزای کوچک دیسک شکلی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلولهای خونی بسیار کوچکترند. این ساختارها حاوی آنزیمهایی هستند که باعث انعقاد خون میشوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خونریزی و خارج شدن گلبولقرمز از داخل رگ است. Plt نشاندهنده تعداد پلاکتها در هر میلیلیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگترین عدد برگه آزمایش خون است.
به غیر از کنترل سیستم انعقادی خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماریهای خونی هم استفاده میشود.
مقادیر طبیعی: پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلیمترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.
محدوده خطر: پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون کاملا غیرطبیعی است و نیازمند توجه ویژه است.
چه چیزهایی آن را کاهش میدهد؟
بزرگ شدن طحال، خونریزی شدید و مصرف پلاکت، لوسمی یا سرطان خون ترومبوسیتوپنی، (انواع وراثتی کمبود پلاکت)، انعقاد منتشر خون در داخل رگها، شیمیدرمانی بعد از سرطان، عفونت و نارسایی مغز استخوان باعث کاهش PH میشود. عدم تولید پلاکت هم میتواند به خاطر مشکلات استخوانی باشد.
چه چیزهایی آن را افزایش میدهد؟
بیماری آرتریت روماتویید، کمخونی فقر آن و مشکلات بعد از برداشت طحال باعث افزایش مقدار پلاکت میشوند. به این عوامل میتوان بعضی سرطانها و بیماریهای ژنتیکی خاص را هم اضافه کرد.
نکته:
ورزش شدید و قدرتی باعث افزایش میزان پلاکت میشود. در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت کمی کاهش پیدا میکند.
قرصهای ضدبارداری باعث بالا رفتن مقدار پلاکت میشوند. در حالی که استامینوفن پلاکت را کاهش میدهد.
صبح آزمایش خون بدهید
انجام آزمایش خون یکی از سادهترین روشهای آزمایش است. با پیشرفت تکنولوژی و وجود دستگاههای جدید معمولا پس از چند دقیقه میتوان پاسخ این آزمایش را دریافت کرد. برای انجام این آزمایش حدود ۵ تا ۷ میلیلیتر از خون وریدی لازم است که معمولا آن را در یک لوله آزمایش که با ماده ضدانعقاد خون پوشیده شده است جمعآوری میکنند. برای حل شدن بهتر ماده ضدانعقاد با خون موقع خونگیری و کمی بعد از آن لوله را تکان میدهند. در طی انجام آزمایش باید از هر اتفاقی که موجب تخریب سلولهای خونی میشود جلوگیری کرد.بعد از انجام آزمایش باید مدتی روی محل خونگیری فشار وارد کرد تا خون بند بیاید. در موارد کمخونی شدید هم خونگیری برای انجام آزمایش خون مشکلی ایجاد نمیکند.برای کسانی که ترس از سوزن و یا دیدن خون دارند باید تمهیدات ویژه در نظر گرفته شود.
به غیر از اجزای اصلی آزمایش خون مثل مقادیر پلاکت، گلبولسفید و قرمز، هموگلوبین، مقیاسهای دیگری مثل MCV و MCH و MCHC وجود دارند که همه مربوط به گلبولقرمز و اندازه، شکل و مقدار هموگلوبین آن هستند. مقادیر متفاوت هر کدام از اینها میتواند نشاندهنده نوع خاصی از کمخونی باشد.
بهترین زمان برای انجام آزمایش خون صبح و در شرایط طبیعی بدن است. استرس، فعالیت شدید و یا خونریزی حاد میتواند نتایج را کمی تغییر دهد.
آزمایش hpv
اچ پی وی (HPV) سرواژه ویروس پاپیلوم انسانی است. ویروسهای پاپیلوم فقط با اتصال به سلولهای خاصی به نام سلولهای مخاطی سنگفرشی میتوانند زنده بمانند. تست HPV وجود این ویروس را مشخص میکند که عامل ایجاد زگیل تناسلی، سلولهای غیرطبیعی دهانه رحم یا سرطان دهانه رحم است.
متخصص زنان و زایمان در شرایط زیر دستور انجام آزمایش HPV میدهد:
غیرطبیعی بودن تست پاپ اسمیر و مشاهده سلولهای سنگفرشی غیرطبیعی با ماهیت نامشخص (ASCUS)
۳۰ سال یا بیشتر سن داشتن بیمار
آزمایش اچ پی وی فقط بر روی بانوان انجام میشود، تا کنون هیچ آزمایش اچ پی وی وجود این ویروس را در آقایان نشان نداده است. با این حال آقایان نیز ممکن است به این ویروس آلوده شوند و آن را از راه رابطه جنسی به همسر خود منتقل کنند.
راههای انتقال HPV تناسلی
ویروس پاپیلوم انسانی تناسلی (HPV) عموماً از راه تماس مستقیم پوستی از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل میشود. این ویروس از راه خون یا مایعات بدن منتشر نمیشود. انتقال از مادر به نوزاد در زمان زایمان نادر است، اما احتمال آن وجود دارد. چنانچه ویروس به نوزاد منتقل شود، زگیلهایی در لولههای تنفسی نوزاد (نای و نایچه) و ریهها ایجاد میشود و عارضه پاپیلوماتوز تنفسی بروز مییابد. این ویروس میتواند در تارهای صوتی نیز رشد کند و عارضه پاپیلوماتوز حنجرهای را ایجاد کند. هر دو این عفونتها مشکلاتی مرگبار هستند و جان نوزاد را به خطر میاندازند. درهر حال ویروس اچ پی وی از راههای زیر منتقل نمیشود:
صندلی توالت
بغل کردن یا دست بیمار را نگه داشتن
شنا کردن در استخر یا استفاده از وان
سابقه خانوادگی (وراثت)
سهیم شدن در غذا یا استفاده اشتراکی از وسایل غذاخوری
تمیز نبودن
تشخیص: آزمایش HPV
دلیل انجام آزمایش
تست اچ پی وی آزمایش غربالگری برای سرطان دهانه رحم است، البته این تست ابتلا به سرطان را مشخص نمیکند، اما وجود ویروس پاپیلوم یعنی عامل سرطان دهانه رحم را در بدن نشان میدهد. گونههای خاصی از اچ پی وی، برای مثال نوع ۱۶ و ۱۸، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش میدهد.
اگر پزشک و بیمار از وجود نوع خاص HPV که احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش میدهد، اطلاع داشته باشند بهتر میتوانند درباره مراحل بعدی درمان تصمیم گیری کنند. در این شرایط اقدامهایی چون نظارت، آزمایشهای بیشتر یا درمان سلولهای پیش سرطانی یا غیرطبیعی انجام میشود.
آمادگی برای آزمایش
آزمایش HPV به هیچ آمادگی خاصی نیاز ندارد. با این حال چون تست HPV و آزمایش پاپ اسمیر غالباً همزمان انجام میشود، بهتر است توصیههای زیر را برای دقیقتر ساختن هر دو آزمایش رعایت کرد:
خودداری از مقاربت، دوش واژن یا مصرف داروهای واژینال یا ژلها، کرمها یا کف منیکش به مدت دو روز قبل از آزمایش
انجام ندادن آزمایش در دوره قاعدگی، البته آزمایش هنگام عادت ماهانه قابل انجام است، اما خارج از این دوره نمونه سلولی بهتری جمعآوری میشود.
کلیات آزمایش
تست HPV معمولاً همزمان با آزمایش پاپ اسمیر یعنی آزمایشی انجام میشود که در آن سلولها از دهانه رحم برداشته میشود تا وجود سرطان یا هرگونه ناهنجاری بررسی شود. آزمایش اچ پی وی بر روی همان نمونه گرفته شده برای پاپ اسمیر یا نمونه دومی انجام میشود که از کانال دهانه رحم جمع شده است.
روش انجام آزمایش
آزمایش ترکیبی پاپ اسمیر ـ اچ پی وی در مطب متخصص زنان و زایمان انجام میشود و فقط چند دقیقه طول میکشد. از بیمار خواسته میشود تا لباسها را کاملاً یا از کمر به پایین در بیاورد. بیمار به پشت روی تخت معاینه دراز میکشد، زانوها را خم میکند و پاشنهها را روی تکیهگاههایی به نام رکاب قرار میدهد.
متخصص وسیلهای به نام اسپکولوم را به آرامی وارد واژن میکند. اسپکولوم دیوارههای واژن را از هم دور نگه میدارد تا متخصص بتواند به راحتی دهانه رحم را ببیند. بیمار با ورود اسپکولوم ممکن است فشاری را در ناحیه لگن حس کند و گاهی نخستین تماس آن باعث احساس سرما میشود. پزشک نمونه را با برس نرم و وسیله تخت خراش دادن (اسپاتول یا کاردک) از سلولهای دهانه رحم جمعآوری میکند. نمونهبرداری به هیچ وجه دردناک نیست و بیمار گاهی حتی متوجه گرفتن نمونه نمیشود.
پس از تست HPV
بیمار پس از انجام آزمایش میتواند فعالیتهای معمول خود را بدون هیچ محدودیتی دنبال کند و در زمان تعیین شده برای دریافت نتیجه مراجعه کند.
نتایج
نتایج آزمایش اچ پی وی به دو صورت مثبت یا منفی بیان میشود.
آزمایش HPV مثبت: مثبت بودن آزمایش به معنی وجود نوعی از HPV با خطر بالا است که مرتبط با سرطان دهانه رحم دانسته میشود. البته نتیجه مثبت دلیل ابتلا به سرطان نیست، اما نشانه هشداری است که از احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در آینده خبر میدهد. پزشک احتمالاً دستور میدهد که آزمایش ظرف یک سال تکرار شود تا مشخص شود که آیا عفونت از بین رفته یا نشانههای سرطان دهانه رحم وجود دارد یا خیر.
آزمایش HPV منفی: منفی بودن نتیجه آزمایش به این معنا است که هیچ نوع ویروس اچ پی وی که عامل سرطان دهانه رحم باشد در نمونه وجود نداشته است.
پزشک با توجه به نتیجه آزمایش یکی از اقدامات زیر را انجام میدهد:
تحت نظر داشتن متداول: اگر سن بیمار بالای ۳۰، نتیجه اچ پی وی منفی و پاپ اسمیر طبیعی باشد، پزشک توصیه میکند که آزمایشها پس از ۵ سال تکرار شود.
کولپوسکوپی: متخصص زنان و زایمان با ذره بینی مخصوص (کولپوسکوپ) دهانه رحم را با دقت بیشتر معاینه میکند.
نمونه برداری: متخصص در این آزمایش که گاهی همزمان با کولپوسکوپی انجام میشود، نمونهای از سلولهای دهانه رحم را برای معاینه دقیقتر میکروسکوپی برمیدارد.
خارج کردن سلولهای غیرطبیعی دهانه رحم: متخصص برای جلوگیری از تبدیل شدن سلولهای غیرطبیعی به سرطانی توصیه میکند که عمل برداشتن بافتهای حاوی سلولهای غیرطبیعی انجام شود.
مراجعه به متخصص: چنانچه آزمایش نشان دهنده ابتلا به سرطان باشد، بیمار به متخصص درمان سرطان معرفی میشود.
آیا HPV قابل درمان است؟
خود ویروس قابل درمان نیست، اما عفونتهای تناسلی حاصل از آن به کمک سیستم ایمنی بدن برطرف میشود.اگر چه خود ویروس درمان ناپذیر است، اما تغییرات سلولی حاصل از عفونت HPV برای مثال زگیل تناسلی را میتوان درمان کرد. تغییرات سلولی پیش سرطانی ناشی از اچ پی وی یافته شده در تست پاپ اسمیر نیز قابل درمان است. سرطانهای ناحیه تناسلی، مقعد، سر و گردن و دهانه رحم نیز خوشبختانه درمان میشود.
پیشگیری از ویروس تناسلی HPV
عدم تماس ناحیههایی از بدن، مانند دهان، مقعد و ناحیه تناسلی) که ممکن است با ویروس تناسلی پاپیلوم انسانی (HPV) منتقل شده از فرد دیگر آلوده شود، یگانه راه پیشگیری از این ویروس است. به سخن دیگر باید از رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با افراد مبتلا خودداری کرد و اجازه نداد تماس پوستی با این ناحیهها ایجاد شود. واکسن HPV از آلودگی به ویروسهای HPV عامل سرطان و زگیل تناسلی جلوگیری میکند. کاندوم نیز از عفونت تناسلی اچ پی وی جلوگیری میکند، اما ممکن است ویروس روی بخشی از پوست باشد که با کاندوم پوشیده نشده است.
اطلاع از این که چه فردی مبتلا به HPV است، معمولاً ممکن نیست و این عفونت ویروسی آنقدر شایع است که حتی رعایت این اقدامهای پیشگیرانه نیز ایمنی در برابر آن را تضمین نمیکند. با این حال حداقل میتوان با رعایت چنین نکاتی کمتر در معرض ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی قرار گرفت.
esr در آزمایش خون چیست
آزمایش اندازه گیری میزان سدیمانتاسیون ( ESR ) خون میزان سرعت رسوب گلبول های قرمز را در لوله آزمایش به مدت یک ساعت اندازه گیری می کند. اگر بیشتر گلبول های قرمز در طول یک ساعت به پایین لوله رسوب کنند به این معنی است که میزان سدیمانتاسیون گلبول های قرمز زیاد است.
نبض ما– گردآوری
وقتی که التهاب در بدن وجود دارد، پروتئین های خاصی باعث چسبیدن گلبول های قرمز به هم می شود و باعث رسوب گلبول های قرمز بیشتر از حالت طبیعی می شوند. این پروتئین ها توسط کبد و سیستم ایمنی در شرایط غیر طبیعی مثل عفونت، بیماری خود ایمنی و یا سرطان ساخته می شوند.
دلایل زیادی برای افزایش میزان سدیمانتاسیون وجود دارد. به همین دلیل، این آزمایش خون به همراه سایر آزمایشات برای تایید تشخیص انجام می شود. بعد از تشخیص بیماری، میزان سدیمانتاسیون به بررسی بیماری و روند درمان آن کمک می کند.
بالا بودن esr در آزمایش خون نشانه چیست؟
• یافتن عفونت و یا التهاب در بدن
• بررسی روند بیماری
• بررسی روند درمان بیماری
علایم افزایش esr در یک فرد چگونه نمایان می شود؟
اگر شما هر یک از علایم زیر را داشته باشید ، پزشک توصیه می کند که آزمایش esr را حتما انجام دهید
• سردرد
• سفت شدن مفاصل
• درد در ناحیه گردن ، شانه یا لگن
• کاهش اشتها
• کاهش وزن ناگهانی (بدون ورزش یا رژیم)
روش های افزایش وزن در یک هفته
آزمایش esr چگونه انجام می شود؟
• بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• تمیز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل
بیمار در حین آزمایش چه احساسی دارد؟
نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.
انواع آزمایش خون
خطرات
۱- ممکن است کمی کبودی در محل خون گیری بوجود بیاید.
اگر بعد از خون گیری چند دقیقه محل را فشار دهید، احتمال کمی وجود دارد که محل نمونه گیری کبود شود.
۲- ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود.
به این حالت فلبیت می گویند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز می تواند به بهبودی این وضعیت کمک کند.
۳- خون گیری می تواند برای افرادی که بیماری انعقادی دارند ٬ مشکل ایجاد کند.
آسپیرین٬ وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده خون می توانند باعث افزایش خونریزی شوند.
اگر شما مشکل انعقاد خون و یا خونریزی دارید و یا اگر داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید، باید قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهید.
نتیجه آزمایش اندازه گیری میزان سدیمانتاسیون ( ESR )
آزمایش سدیمانتاسیون میزان سرعت رسوب گلبول های قرمز را در واحد زمان اندازه گیری می کند.
مقدار نرمال esr چقدر است؟
میزان طبیعی سدیمانتاسیون در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد.
جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین ٬ پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.
سرعت سدیمانتاسیون
مردان : ۰ تا ۱۵ میلی متر در ساعت یا ۰ تا ۲۰ میلی متر در ساعت برای مردان مسن تر از ۵۰ سال
زنان : ۰ تا ۲۰ میلی متر در ساعت و یا ۰ تا ۳۰ میلی متر در ساعت برای زنان مسن تر از ۵۰ سال
اطفال : ۰ تا ۱۰ میلی متر در ساعت
نوزادان : ۰ تا ۲ میلی متر در ساعت
بالا بودن Esr 1st Hr
دلیل Esr بالا اغلب بیماری های عفونی و یا بیماری های روماتولوژیست هستند که باید مورد ارزیابی قرار گیرد. بیماری های اتو ایمیون مثل بیماری لوپوس اریتماتوز و یا آرتریت روماتوئید.
• سرطان هایی مثل لنفوم و یا مالتیپل میلوما
• بیماری های مزمن کلیوی
• عفونت ها مثل پنومونی، بیماری عفونت لگن و یا التهاب آپاندیس
• التهاب مفاصل و عروق خونی
• التهاب غده ی تیروئید مثل سندرم گریوز
• عفونت کلیه، استخوان، مفصل، پوست و یا دریچه های قلب
• بارداری و پره کلامپسی
• عفونت ویروسی
پایین بودن esr نشانه چیست؟
• میزان سدیمانتاسیون به دلایل زیر کاهش می یابد:
• افزایش میزان قند خون
• پلی سایتمی
• کم خونی سلول های داسی شکل
• بیماری شدید کبدی
چه عواملی بر روی نتیجه آزمایش اندازه گیری میزان سدیمانتاسیون ( ESR ) تاثیر می گذارد؟
عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و این که نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:
• بارداری
• کم خونی
• عادت ماهیانه
• دارو: بسیاری ا ز دارو ها می توانند بر روی نتیجه آزمایش تاثیر بگذارند. باید پزشک را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید ( چه با نسخه چه بی نسخه ) مطلع سازید.
بررسی ها
– بعضی شرایط مثل التهاب رگ های خونی باعث افزایش میزان سدیمانتاسیون می شود اما این آزمایش برای تشخیص بیماری انجام نمی شود.
– در نتیجه در این آزمایش باید علایم بالینی بیمار و نتیجه سایر آزمایشات نیز لحاظ شود.
– بعضی از بیماری ها که باعث التهاب می شوند، میزان سدیمانتاسیون را افزایش نمی دهند. در نتیجه طبیعی بودن میزان سدیمانتاسیون همیشه به معنی عدم وجود بیماری نیست.
– بعضی از پزشکان از آزمایش پروتئین فاز حاد (CRP) به جای آزمایش سدیمانتاسیون برای تشخیص التهاب و عفونتاستفاده می کنند.
غلظت خون در آزمایش
«رنگ خونم خیلی تیره شده، فکر میکنم غلیظ شده است.» جمله بسیار شایعی که حتما شما هم از دیگران شنیدهاید و اغلب مردم زمانی آن را بر زبان میآورند که میبینند برای آزمایشی ساده روی صندلی آزمایشگاه نشستهاند و خونشان را درون لولهآزمایش میبینند.
«رنگ خونم خیلی تیره شده، فکر میکنم غلیظ شده است.» جمله بسیار شایعی که حتما شما هم از دیگران شنیدهاید و اغلب مردم زمانی آن را بر زبان میآورند که میبینند برای آزمایشی ساده روی صندلی آزمایشگاه نشستهاند و خونشان را درون لولهآزمایش میبینند. معمولا در این شرایط، اولین فکری که به ذهن این افراد میرسد، حجامت و تصفیهخون است.
اما اگر شما هم با چنین علائمی روبهرو شدهاید، پیش از آنکه خوددرمانی را آغاز کنید یا برای خارج کردن خون تیره از بدنتان سراغ حجامت بروید، باید بدانید که میان خون تیره و خون غلیظ چه تفاوتهایی وجود دارد. در این مطلب، ما به شما میگوییم که غلظت خون چیست و چه علائمی دارد. دکتر غلامرضا توگه، فوق تخصص خون و دکتر قدیر محمدی، متخصص طبسنتی راههای درمان این مشکل را برایتان مشخص میکنند.
غلظت خون چیست؟
بسیاری از بیماران زمانیکه به متخصص مراجعه میکنند، اصطلاح غلیظ شدن خون را به کار میبرند که درست نیست و غلظت خون تعریف خاص خود را دارد. به لحاظ پزشکی، غلظت خون یعنی بخش گلبولهای قرمز، چند درصد از خون کامل را اشغال کرده است. نحوه کار نیز به این شکل است که از فردی ۲ سیسی خون گرفته میشود. سپس این خون در دستگاه سانتریفیوژ با دور زیادی به چرخش درمیآید و بر اثر این چرخش، بخشهای مختلف خون از هم جدا میشوند.
در ادامه یک ستون که به گلبولهای قرمز اختصاص داده شده است، از سایر بخشهای خون جدا میشود و درصد را اعلام میکند. اما چه زمانی هموگلوبین خون در حد طبیعی است؟ در زنان، اگر میزان هموگلوبین بین ۱۶-۱۲ (۴۸- ۳۶ درصد) و در مردان بین ۱۸- ۱۴ (۵۶-۴۲ درصد) باشد، طبیعی است. اصطلاح غلظت خون را ما زمانی به کار میبریم که میزان گلبولهای قرمز خون، از عدد ۵۲ در زنان و از عدد ۵۶ در مردان تجاوز کند. در اینصورت بیمار دچار پرفشاری و غلظت خون شده است.
چرا خون غلیظ میشود؟
تنها راهی که نشان میدهد فردی غلظت خون دارد یا نه، دادن آزمایش خون و اندازهگیری (اچ.تی.سی) هماتوکریت است. بعد از اینکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اولیه و ثانویه پیش رو دارد:
- علت اولیه: مغز استخوان بدون هیچ محرکی از بیرون، خود به خود رفتار آنارشیستی نشان داده و شروع به تولید گلبول قرمز میکند که به آن پلیستمی میگویند و افزایش غلظت اولیه نامیده میشود بدون وجود علت ثانویه. درصد کمی از غلظت خون شامل علت اولیه میشود.
- علت ثانویه: بین ۹۵-۹۰درصد از کسانیکه با غلظت خون به متخصص مراجعه میکنند، افرادی هستند که غلظت خون ثانویه دارند و این موضوع زمانی اتفاق میافتد که اکسیژن کافی به بافتهای بدن نرسد. با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی بهنام اریتروپویتین از کلیه ترشح میشود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک میکند تا بتواند کمبود اکسیژنرسانی به بافتهای بدن را با افزایش تولید گلبول قرمز جبران کند. نمونه کسانیکه با این مشکل مواجه میشوند، افرادی هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستانی زندگی میکنند و چون با کمبود اکسیژن روبهرو هستند، دچار بیماری غلظت خون میشوند.
گاهی اوقات اکسیژن محیط مناسب است، اما به دلیل مشکلات ریوی، فرد دچار غلظت خون میشود یا ممکن است اکسيژن از ریه وارد خون شود، اما بهدلیل مشکلات خونی، بین خون شریانی و وریدی، مشکلی وجود داشته باشد و خونی که در ریه پر از اکسیژن شده، بلافاصله با خون کم اکسیژن مخلوط شده و همین مساله سبب بروز غلظت خون شود. علت بعدی، هموگلوبین مادرزادی است که در آن افراد فامیل پرخون هستند و به علل مختلفی، مغز استخوان به گلبولسازی تحریک شود. یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار و مسمومیت با مونوکسیدکربن است که در نتیجه آنها اکسیژنرسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد میشود.
مصرف دخانیات یکی از علتهای جدی درکنار مسائل قلبی است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غلیظ شدن خون فرد میشود. فرض کنید فردی مدام سردرد دارد و جریان خونش سیالیت و روانی لازم را ندارد و مرتب در خواب، خوابزده میشود، آیا چنین فردی در طول روز عصبی نیست؟ میتواند تمرکز لازم را برای انجام کارهایش داشته باشد؟ نه. ممکن است ما نتوانیم کار زیادی برای بیماری مادرزادی قلبی که خون پراکسیژن و کماکسیژن در آن با هم مخلوط میشوند یا بیماری مغز استخوان انجام دهیم، اما مشکلی که بهدست خود ما ایجاد شد، فقط نیاز به اراده دارد. بیماران وقتی به ما مراجعه میکنند، میبینیم عصبی هستند و دائم سردرد دارند که علت هم پرخونی است و مشکل هم مصرف سیگار و دخانیات است.
غلظت خون بیماری پیرمردهاست؟
این بیماری بسته به اینکه بر اثر علت اولیه یا ثانویه در فرد ایجاد شده باشد، ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. ما افرادی داریم که در سن نوجوانی و به دلیل ارثی این مشکل را دارند. بچههایی هستند که دیواره پایین قلبشان باز است یا مشکل ریوی دارند که آنها ازجمله کسانی هستند که درگیر غلظت خون میشوند.
چطور درمان میشود؟
وقتی پزشک متخصص باتوجه به جواب آزمایش متوجه شد که علت بروز غلظت خون در فرد، اولیه است یا ثانویه، درمان را آغاز میکند. اگر علت ثانویه بود، درمان علت زمینهای – قلبی یا ریوی – را در صورتیکه امکانپذیر باشد، آغاز میکند و در کنار آن هرگاه غلظت خون از ۵۶درصد در مردان و ۵۲درصد در زنان بالاتر برود، بخشی از خون کشیده و دور ریخته میشود.
این کار نیز به شکل استاندارد انجام میشود تا غلظت خون کاهش پیدا کند. اینعمل تا زمانی ادامه دارد که یکی از مهمترین مواد خونساز بدن بر اثر خروج از بدن کم شود. در واقع به بیمار فقر آهن میدهیم تا دچار غلظت خون نشود. حال اگر علت پرخونی براثر علت اولیه یعنی ناشی از مغز استخوان باشد، در این حالت باید به درمان علت بیماری خونی بپردازیم و با خروج خون از یکی از رگها، میزان گلبولهای قرمز خون تنظیم شوند.
چه کنیم که دوباره غلیظ نشود؟
یکی از سوالات افرادیکه خونشان به حالت طبیعی برگشته این است که چه کارهایی انجام دهیم تا خونمان دوباره غلیظ نشود؟ این افراد بهتر است هم برای جلوگیری از غلیظ شدن خون و هم برای کمک به نیازمندان، به طور مستمر خون بدهند. مردان بهتر است هر سه ماه و زنان هر چهار ماه یکبار خونشان را اهدا کنند.
این نشانهها میگویند خونتان غلیظ است:
زمانیکه سیالیت خون از حدی بالاتر برود، اکسیژنرسانیکم شده و حتی ممکن است سبب توقف حرکت خون در رگها شود، به همین دلیل غلظت خون در برخی مواقع میتواند با توقف حرکت خون، فرد را دچار سکته مغزی کند. پس وجود نشانههایی که در ادامه میآوریم را جدی بگیرید!
- لبهایتان بنفش شده؟
وقتی میزان هموگلوبین بدون اکسیژن بیش از حد باشد، مخاطهای بدن مثل لب به رنگ بنفش درمیآیند. انگشتان دست و پا و زیر ناخنها بنفش شده، چشمها پرخون و پوست صورت نیز بر افروخته میشود. با دیدن این علائم ظاهری میتوانید نسبت به غلیظ شدن خونتان شک کرده و برای تشخیص نهایی حتما به متخصص مراجعه کنید.
- سرتان گیج میرود؟
وقتی غلظت هموگلوبین خون زیاد میشود، سیالیت، روانی و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگیجه و رخوت شده و خون دماغ میشود. اگر سرگیجه و رخوت بدون هیچ دلیل زمینهای دیگری سراغ شما بیاید و گاه و بیگاه بینیتان هم خونریزی کند، باید نسبت به غلیظ شدن خونتان مشکوک شوید و این نشانهها را بررسی کنید.
- نفسنفس میزنید؟
کسانیکه مشکل ریوی دارند، تنگی نفس پیدا میکنند و نفسنفس میزنند هم ممکن است بهخاطر غلظت خونشان دچار تشدید این علائم شده باشند. پس هر تنگی نفسی را به حساب آلرژی یا آلودگی هوا نگذارید. گذشته از این، افرادیکه مشکل قلبی دارند و تپش قلب پیدا میکنند هم میتوانند دچار این مشکل باشند.
طب سنتی چه میگوید؟
گرچه به باور طب رایج، افزایش تعداد گلبولهای قرمز خون میتواند نشانه غلیظ شدنش باشد، اما طب سنتی تعریف نسبتا متفاوتی از غلظت خون ارائه میدهد. دکتر قدیر محمدی، متخصص طب سنتی میگوید که این علم، مشکل غلظت خون را به شکل زیر توضیح میدهد:
سرم خون غلیظ شود…
در طب رایج، میگویند اگر تعداد گلبولهای خون در حجم بهخصوصی از خون بیشتر باشد، فرد مبتلا به غلظت خون است و با بخش سرمی یا مایع کاری ندارند. اما در طب سنتی، اگر گلبولهای خون کمتر شود، اما سرم خون غلیظتر باشد، میگوییم غلظت خون وجود دارد. غلظت خون مشکل شایعی است که میتواند به علتهای متفاوتی فرد را گرفتار خود کند.
چرا این اتفاق میافتد؟
غلیظ شدن خون دلایل مختلفی دارد. طب سنتی معتقد است مزاج آدمها میتواند کنترل بدنشان را به دست بگیرد.گاهی اوقات گرمای مزاج ما بیش از حد نرمال است و این گرما سبب تجزیه شدن رطوبت و مایعات بدن که خون هم جزء آن است، شده و بخش سرمی خون غلیظ میشود.
دمای بدن شما هم بیتاثیر نیست
گاهی اوقات هم اگر دمای بدن از آن حد طبیعی که ۳۷درجه است، پایینتر بیاید و سردتر شود، خون هم متراکم شده و غلیظ میشود. در این شرایط دمای بدن فرد میتواند بدون وجود عوامل زمینهای دیگر، او را به مشکل غلظت خون دچار کند. درست مثل یخ و آب که یخ نسبت به آب غلیظتر است چون ملکولهای آن نسبت به هم در شرایط متراکمتری قرار دارند. اما آب رقیق است و ملکولهایش با فاصله بیشتری از هم هستند. یعنی هرچه دمای بدن پایین باشد و خون سردتر، گلبولهای خون به هم چسبیدهتر میشوند و در حجم بهخصوصی از خون زیاد به نظر میآیند، ضمن اینکه ممکن است همین فرد دچار کمخونی باشد.
خون تیره همیشه غلیظ نیست
خونی که در سرخرگها جریان دارد، شفاف و قرمزرنگ است، اما خونیکه در سیاهرگها وجود دارد، تیرهرنگ است و اکسیژن کمی دارد. اکسیژن این خون در سیاهرگ مصرف شده، به بافتها آمده و حین گردش، مقداری از فضولات گردش سلولی هم به آن اضافه شده و این خون به قلب و ریه برمیگردد تا دوباره اکسیژن بگیرد، بنابراین نمیتوانیم بگوییم لزوما خونیکه تیره است، غلیظ هم هست. به بیان دیگر، خون تیره، لزوما غلیظ نیست، ولی خون غلیظ به طور قطع تیره هست. ممکن است خون تیره داشته باشیم اما غلیظ هم نباشد. به همان دلیلی که اشاره شد ممکن است سلولها به هم چسبیده باشند و به نظر بیاید خون تیره است، اما در واقع غلیظ نیست.
غلظت خون یعنی چه؟
شاید یکی از این سوالها در ذهن شما هم ایجاد شده باشد
باورهای رایجی در مورد غلظت خون در میان مردم وجود دارد که آنها را با متخصصان در میان گذاشتیم. در این صفحه میتوانید پاسخ رایجترین سوالات در مورد غلظت خون را بخوانید.
رقیق بودن خون بهتر از غلیظ بودن آن است:
دکتر توگه: بستگی به نوع علتی دارد که باعث رقیق شدن خون شده است. گاهی اوقات رقیق بودن خون عوارض شدیدی بهدنبال دارد و حتی ممکن است فرد دچار کمخونی باشد.
دکتر محمدی: رقیق بودن خون دو علت دارد یا بهعلت افزایش حرارت بدن است که باعث شده سلولها از هم دور شوند و این مسئله خوب نیست یا اینکه فرد با کمخونی مواجه است. به همین علت این باور که گفته میشود رقیق بودن خون خوب است، درست نیست. به اعتقاد من خون استاندارد و سالم باید قوام لازم خود را داشته باشد. خون اگر خیلی رقیق باشد، از عروق بدن نشت میکند و یکی از دلایلی که باعث میشود بعضی افراد خوندماغ شوند، این است که خونشان خیلی رقیق است و این مساله خطرناک است.
اگر خونتان غلیظ است بهتر است از مصرف موادی مثل پسته، جگر و اسفناج خودداری کنید:
دکتر توگه: غلظت خون یک بیماری است که باید زمینه آن را داشته باشید و اینطور نیست که با خوردن این خوراکیها غلظت خون پیدا کنید یا میزان آن بیشتر شود.
دکتر محمدی: در بحث خونساز بودن جگر مردم بسیار اغراقآمیز رفتار میکنند. جگر در اغلب موارد نمیتواند خونسازی کند، چون غذای غلیظی است، بنابراین جگر برای خونسازی مناسب نیست. پسته هم برای کسانیکه از کمخونی رنج میبرند، مفید است. اما کسانی که خون غلیظ دارند، پسته نخورند بهتر است. یعنی اگر به طور قطع پرخون هستند نباید مصرف کنند. اما همانطور که گفته شد، گاهی اوقات سلولهای خونی به هم چسبیده و متراکم هستند و به نظر میآید فرد دچار پرخونی است، درحالیکه اینطور نیست و کمخون است و خوردن پسته هیچ ضرری برایش ندارد. در مورد اسفناج هم درصورتیکه در کنار کرفس استفاده شود، خوب است و خونسازی میکند. مصرف برخی میوهها ازجمله انار و در راس سبزیجات، کاهو در رقیق و تعدیل کردن خونیکه غلظت بالایی دارد، موثر هستند.
مصرف ۸ لیوان آب در روز باعث کاهش غلظت خون میشود:
دکتر توگه: درست نیست.
دکتر محمدی: درست نیست و پایه علمی ندارد. ملاک مصرف آب فقط تشنگی فرد است. مگر اینکه ناحیه تحریککننده احساس تشنگی در مغز دچار بیماری شود و این حس در فرد ضعیف شده یا آن را از دست داده باشد. غیر از این دو حالت، هر زمانی که نیاز داشتیم باید آب بنوشیم. زیاد نوشیدن آب، مسمومیت با آب را به همراه دارد و تعادل املاح بدن مثل سدیم و پتاسیم به هم میریزد و بدترین تشنجها را بهخصوص در سنین بالا به همراه دارد. در افردیکه بلغمی مزاج، سفید پوست و پر چربی هستند، ممکن است مصرف آب مضر هم باشد.
کسی که خونش غلیظ است نباید غذاهای پرپروتئین مصرف کند:
دکتر توگه: به بیماران توصیه میکنیم که از غذاهایی استفاده کنند که آهن کمتری دارند.
دکتر محمدی: گاهی اوقات خوراکیهایی مصرف میکنیم که خون غلیظ تولید میکنند و ازجمله این خوراکیها، اغلب پروتئینهای گوشتی هستند که هرقدر این گوشتها تیرهتر باشند و حیوانی که این گوشت از آن تهیه میشود، مسن و عظیمالجثهتر باشد، خون غلیظتری تولید میکند. همینطور که گوشت شتر نسبت به گوشت گوسفند و گوشت گوسفند نسبت به گوشت مرغ، خون غلیظتری تولید میکند، به همین علت بهتر است افراد از تنوع غذایی برخوردار بوده و یکسویه نباشد. بهتر است مردم در تغذیهشان افراطی عمل نکنند. یعنی نه به شکل افراطی گوشت بخورند و نه گیاهخواری کنند تا نه دچار رقت بیش از حد خون شوند و نه دچار غلظت خون.
اگر خونتان غلیظ است، خون بدهید تا رقیق شود:
دکتر توگه: درست است. اما خون این افراد پس از اینکه از رگ گرفته میشود، قابلیت استفاده ندارد و باید دور انداخته شود چراکه کیسههای جمعآوری خون، به میزان استانداردی حاوی ماده ضدانعقاد خون هستند و خون کسانیکه دچار غلظت خون هستند، در این کیسهها به سرعت لخته میشود و قابل استفاده برای بیمارانی که نیازمند به دریافت خون هستند، نیستند.
دکتر محمدی: با خون دادن، از میزان خون کاسته میشود اما الزما نمیتواند نشانه رقیق شدن خون باشد. هرچند خون دادن ممکن است غلظت خون را تاحدی تعدیلکند و تا حدی برطرف شود، اما در مدت یک تا دو هفته، غلظت خون دوباره سرجای خود برخواهد گشت.
چون خونت تیره رنگ است، پس خون غلیظی داری:
دکتر توگه: بسیاری از افراد تصور میکنند که اگر خون تیرهرنگ باشد، یعنی خونشان غلیظ است و اگر روشن باشد، یعنی خونشان رقیق است. در حالیکه اینطور نیست. خون تیره به این معناست که اکسیژن کمی در خون وجود دارد و خون روشن حاوی اکسیژن زیادی است.
علامت اختصاری غلظت خون در آزمایش
خیلی از افراد پس از انجام آزمایشهای پزشکی و دریافت برگه نتایج، علاقهمندند پیش از بازگشت نزد پزشکشان برای مطلع شدن از معنا و مفهوم اعداد و حروف اختصاری متعدد و ظاهرا عجیب و غریب، بدانند که حداقل برخی از این حروف و اعداد به چه امری اشاره دارد.
به گزارش الف، اگر چه امروزه آزمایشهای بسیار دقیقی وجود دارند که می توانند مقدار میکروسکوپی جزییترین اجزای روی سلولهای سرطانی را هم در بدن اندازه بگیرند و یا هر لحظه عناصر پروتئینی یا شیمیایی جدیدی معرفی میشوند که اندازهگیری آنها در خون یا دیگر مایعات بدن می تواند به پزشکان در تشخیص بیماریها کمک کند اما برای اغلب مردم و همچنین بسیاری از پزشکان، کلمه «آزمایش» یادآور آزمایش کامل خون، یعنی همان آزمایش معروفی است که تعداد سلولهای اصلی خون طی آن اندازهگیری می شود.
آزمایش خون یا CBC که مخفف جمله انگلیسی «شمارش کامل خون» است، یکی از ابتداییترین و در عین حال اصلیترین آزمایشاتی است که می تواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماریها و از آن مهمتر، بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد.
- انواع آزمایشات
آزمایشات روتین شامل:
الف-آزمایش خون CBC_FBS_BS_Hb-HCT_PLT-PT-PTT-Cholestrol_Fb-Cr- BUN-Na- K-Ca-LDL-HDL-
ب- آزمایش ادرار UA-UC
ج-آزمایش مدفوع: گایاگ و کشت مدفوع
سایر آزمایشات غیر روتین است و در مورد بیماران خاص استفاده می شود شامل:
د- آزمایش مغز نخاع
و-آزمایش خلط
ه- آزمایش کشت تراشه
ی- سایر آزمایشات
- حروف اختصاری در هر آزمایش
FBS قند خون ناشتا
MCHC غلظت متوسط همو گلوبین
WBC شمارش گلبول های سفید
RBC شمارش گلبول های قرمز
HB همو گلوبین
HC هماتو کریت (درصد گلبول های قرمز در خون)
HCV حجم متوسط گلبول های قرمز
HCH مقدار متوسط همو گلوبین در گلبول های قرمز
R.D.W ضریب تغییرات اندازه گیری گلبول های قرمز
PLT شمارش پلاکت ها
PTE در صد پلاکت ها
MPV حجم متوسط پلاکت ها
MCH وزن متوسط هموگلوبین
MCV حجم متوسط هموگلوبین
M/E نسبت سلول های زاینده گلبول سفید به قرمز
RDW پهنای گلبول قرمز در منحنی
UA تجزیه کامل ادرار ( PH،رنگ ،بو،توده های متراکم)
TGs تری گلیسیرید (چربی که باعث رسوب در رگ هاو عروق می شود)
HCG تست حاملگی
FSB آزمایش قند خون
- توضیحات آزمایش خون
VLDL : مخفف و مختصر شده VERY LOW DENSITY LIPOPROTEIN است که از دسته خانواده لیپوپروتین ها محسوب می شود (شیلومیکرون- HDL- LDL). شیلومیکرون چربی های غذایی را در خون حمل و نقل می کند درحالی که VLDL چربی های داخلی مخصوصا کلسترول را .
CHYLOMICRONES : شیلومیکرون ذراتی است حاوی پروتئین و چربی که در واقع چربی های غذایی را از روده به کبد و عضلات و قلب منتقل می کند و عمدتا حاوی تریگلیسرید میباشند.
BILIRUBIN : ماده ای است که از کاتابولیسم هِم HEME زنجیره گلوبین به وجود می آید . چنانچه این ماده در خون زیاد شود یرقان یا زردی به وجود می آید. یرقان می تواند به چند علت به وجود آید یا ناشی از همولیز شدید گلبولهای سرخ باشد یا ناشی از نقص های انزیمهای کبدی باشد – و یا ناشی از انسداد باشد.
HBA۱C : در گلبولهای سرخ انواع مختلفی از هموگلوبین ها وجود دارد که بیشترین غلظت را در افراد بالغ هموگلوبین نوع A تشکیل میدهد اما مقدار کمی از این نوع توسط کربوهیدراتها گلیکوزیله می شود که به آن HBA۱C میگویند این نوع از هموگلوبین در افراد دیابتیک غلظت بیشتری دارد و در واقع نشان دهنده میزان قند خون این افراد طی دو سه ماه گذشته می باشد.
RETIC : مخفف و مختصر شده reticolocyte است که از دسته سلول های سرخ خون بحساب می آید . بدلیل نابالغ بودن در رنگ امیزی حیاتی شبکه هایی از رشته های ریبوزومی در آن مشاهده می شود . این سلول ها از نظر اندازه بزرگ هستند. حضور این سلولها درخون رابطه مستقیم با فعالیت خونسازی مغز استخوان دارد. تعیین درصد این سلو لها درخون جهت براورد میزان خونسازی موثر است.
PBS : مخفف و مختصر شده برای peripheral blood smear می باشد که منظور از آن مشاهده اسمیر خون محیطی است . و گزارش اشکال غیر طبیعی و اندازه های غیر طبیعی از گلبولهای سرخ خون محیطی است.
Diff : مخفف و مختصر شده differential است که منظور از آن تعیین درصد گلبولهای سفید خون بصورت چشمی است .در این ازمایش تعداد ۱۰۰ تا ۲۰۰ عدد گلبول سفید بطور چشمی شمارش می شود و در صد عدد انواع مختلف سلول های سفید خون گزارش میگردد.عمدتا در عفونتهای میکروبی نوتروفیل ها درصد بالایی پیدا میکنند و در عفونتهای ویروسی عمدتا درصد لنفوسیتها افزایش پیدا می کند.
G۶PD : مخفف و مختصر شده برای glucose ۶ phosphate dehydrogenase است که یک نوع انزیم درونسلولی است که در گلبولهای سرخ هم یافت می شود این انزیم در گلبولهای سرخ یک انزیم کلیدی جهت حفظ غشای گلبولهای سرخ محسوب می شود چنانچه این انزیم کمبود و یا نایاب باشد همولیز گلبولهای سرخ خود بخود رخ میدهد و فرد دچار انمی ناشی از همولیز خواهد شد.
BUN : مخفف و مختصر شده BLOOD UREA NITROGEN است سنجش این پارامتر سرمی برای ارزیابی عملکرد کلیه بسیار مفید است . اوره یک محصول فرعی است که از متابولیسم پروتئین ها در کبد تولید می شود و در واقع ضایعات ناشی از مصرف پروتئین ها بصورت اوره از کلیه ها دفع میگردد بنابراین شاخص خوبی جهت بررسی عملکرد کلیه می باشد.
Cr : مخفف و مختصر شده CREATININE است این جسم آلی در بدن از ماده ای به نام کراتین فسفات حاصل می شود که در عضلات تولید میگردد . مقدار این جسم در بدن افراد مختلف بستگی متناسب با توده عضلانی فرد دارد مثلا در نوزادان کمتر و در مردان بالغ با توده عضلانی زیاد بیشتر. از این تست به کمک تست BUN جهت عملکرد کلیه استفاده می شود.
AST: مخفف و مختصر شده ASPARTATAE TRANSAMINASE است . که یک آنزیم بوده و در بدن در بافتهای مختلف وجود دارد به عنوان مثال این انزیم در کبد – قلب – گلبولهای سرخ و .. وجود دارد. بالا بودن این انزیم در مقادیر غیر طبیعی نشانگر حضور بیماری در فرد است مانند همولیز درون عروقی – آسیبهای کبدی ناشی از هپاتیت و یا کبد چرب – آسیبهای قلبی.
ALT : مخفف و مختصر شده ALANINE TRANSAMINASE است همانند AST یک انزیم محسوب می شود که در همان بافتهایی که AST وجود داد این انزیم نیز حضور دارد و مقادیر بالا ی این انزیم مرتبط است با همان بیماری های که در مورد AST بیان شد.
PRO : مخفف و مختصر شده PROTEIN است . این تست جهت اندازه گیری کل پروتئین های سرمی بکارگرفته می شود . از آنجایی که در سرم تعداد متنوعی پروتئین وجود دارد و هر کدام مرتبط با بیمارهای خاصی است لذا جهت تعیین نوع پروتئین مذکور میبایست تست دیگری به نام پروتئین الکتروفورز انجام گردد تا مشخص گردد که افزایش یا کاهش مربوط به کدام نوع پروتئین سرمی است.
MCH : مخفف و مختصر شده MEAN CORPOSCULAR OF HEMOGLOBIN است و بیانگر میزان متوسط هموگلوبین در هر سلول است. براساس واحد پیکوگرم بیان می شود.
MCHC : مخفف و مختصرشده برای MEAN CORPOSCULAR HEMOGLOBIN CONCENTRATION است و بیانگر میزان غلظت متوسط هموگلوبین در سلول قرمز است. این اندکس گلبول سرخ با میزان رنگدانه هموگلوبین مرتبط است و به اصطلاح گلبول سرخ را هایپرکروم و یا هیپوکروم می گویند.
RDW : مخفف و مختصر شده برای RED BLOOD CELL DITRIBUTION WIDTH است. اندازه این عبارت نشاندهنده میزان یکنواختی و یا عدم یکنواختی اندازه گلبولهای سرخ خون است. که هر چه این عدد کمتر باشد به معنی آنست که گلبولهای سرخ خون یکدست تر است از نظر اندازه و برعکس اگر این عدد بزرگتر باشد نشانه عدم یک دست بودن گلبولهای سرخ خون است و مرتبط با بعضی بیماری ها ست. برای شک به آنیزوسایتوزیس و پویکیلوسایتوزیس می توانید به سراغ این اندکس گلبول سرخ بروید.
Lym : مخفف و مختصر شده برای کلمه LYMPHOCYTE است که از نظر تعداد از گلبولهای سفید مهم خون می باشد و کاهش یا افزایش در میزان این سلول خونی هم مرتبط با بیماری های غالبا ویروسی است اگرچه با بیماری های دیگری نیز مرتبط است.
NEU : مخفف و مختصر شده برای کلمه NEUTROPHIL است که از دیگر گلبولهای سفید مهم خون است و افزایش و کاهش در تعداد آن مرتبط با بیماری های غالبا عفونی و باکتریایی می باشد اگرچه با بیماریهای دیگری نیز ارتباط دارد.
CBC : مخفف CELL BLOOD COUNT است و اشاره به شمارش و اندازه گیری تمام مقادیر قابل اندازه گیری و قابل محاسبه خون دارد . که شاملWBC – RBC – HCT-HGB-PLT-MCH-MCV-MCHC-MPV-RDW-…… می شود .
WBC : مخفف WHITE BLOOD CELL است و اشاره به تعداد و شمارش سلولهای سفید خون دارد که شامل نوتروفیل – منوسیت – لنفوسیت – بازوفیل – ائوزینوفیل می شود.
RBC : مخفف RED BLOOD CELL است و منظور از آن تعداد گلبولهای قرمز خون می باشد.
HGB : مخفف HEMOGLOBIN است و منظور از آن میزان رنگدانه خون انسان است که مقدار آن در خون نشاندهنده کم خونی یا پرخونی و یا طبیعی بودن خون فرد است . PLT: مخفف PLATELET بوده و به تعداد سلول هایی به نام پلاکت در خون اشاره دارد. این سلول های در انعقاد خون نقش دارند و تعداد آنها مرتبط با بیماریهای انعقادی خون می باشد.
HCT : مخفف HEMATOCRIT می باشد و بیانگر نسبت حجم سلولی خون و بخش مایع خون می باشد.
MCV : مخفف MEAN CORPOSCULAR VOLUME است و به میانگین حجم گلبولهای سرخ خون اشاره دارد.
- جزئیات آزمایش خون
برای آشنایی بیشتر با اجزای این آزمایش و فهمیدن اینکه معنی آن چند حرف انگلیسی با اعدادی که روبهرویشان نوشته می شود چیست، می توانید مطالب زیر را بخوانید:
RBC
RBC مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلولهای قرمز یا همان گلبولهای قرمز، در واقع اصلیترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود مادهای به نام هموگلوبین است که کمک می کند گلبول قرمز، اصلیترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دیاکسیدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه می شود گفت گلبولهای قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلولهای بدن هستند.
مقادیر طبیعی: بین ۴/۷ تا ۶/۱ میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانمها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.
- چه چیزهایی باعث کاهش آن میشوند؟
خونریزیهای گوارشی یا خونریزیهای واضح از محل زخم، سوءتغذیه و فقر آهن یا کمبود ویتامین B۱۲ ، شکستن سلولهای خونی یا همولیز در اثر بعضی بیماریهای خاص مثل فاوسیم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبولهای قرمز سلول داسیشکل و مشکلات مغز استخوان باعث پایین آمدن مقدار گلبولهای قرمز میشوند.
نارسایی و بعضی مشکلات کلیوی، بیماریهای مزمن و تومورهای سرطانی و همچنین بیماریهای روماتویید هم باعث از بین رفتن RBCهای خون و کاهش این عدد در برگه آزمایش میشوند.
RBC Index
الف: تعیین میانگین حجم یک گویچه قرمز( (A- MCV
ب: تعیین میانگین مقدار هموگلوبین در یک گویچه قرمز و غیره( (B –MCH
ج: گزارش مرفولوژی گویچه های قرمزخون C -Red Blood Cell morphology report D -Immature cells report
د: گزارش سلولهای نارس
ه: گزارش انگل خونی از جمله انگل مالاریا در صورت مشاهده
E – Malaria Parasit report
آزمایش CBC به طور کامل توسط کارشناس آزمایشگاه انجام می گردد که نتیجه آن بسیار ارزشمنداست.
- چه چیزهایی باعث افزایش آن می شود؟
مقدار بالای گلبول قرمز می تواند نشاندهنده ظرفیت بالای حمل اکسیژن باشد. در بعضی ورزشکاران و همچنین زندگی در ارتفاع به خاطر کمبود اکسیژن در هوا باعث افزایش RBC خون می شود. بیماریهای ریوی یا کلا هر نوع بیماریای که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد می کند، مثلا بیماری مادرزادی قلبی، هم باعث تولید بیشتر RBC میشوند.
نکته: گلبول قرمز به طور طبیعی بعد از تولید در مغز استخوان ۱۲۰ روز در خون زندگی می کند و در آخر عمر خود خرد می شود و به عناصر سازندهاش تبدیل می شود. مقدار RBCها در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده می شود چون حجم مایع خون افزایش پیدا کرده است. عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبولهای قرمز در ۱میلیلیتر خون محیطی است. بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند. خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC می شود.
HCT
هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازهگیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمهای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد.
هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازهگیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازهگیری می شود. به خاطر بیماریها و شرایط مختلفی که می توانند اندازهگیری RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازهگیری می شود تا به طور مستقیم نشاندهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده می شود.
مقادیر طبیعی: اعداد بین ۴۲ تا ۵۲ درصد برای آقایان و ۳۷ تا ۴۷ درصد برای خانمها نرمال به حساب می آید. در خانمهای باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبیعی است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایینتر از ۱۵ درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.
- چه چیزهایی باعث کاهش آن می شود؟
تقریبا همان دلایل RBC،Hgb به علاوه شرایطی مثل پرکاری تیرویید، سیروزکبدی، نارسایی مغز استخوان و میلوم مولتیپل باعث کاهش هماتوریت میشوند.
- چه چیزهایی باعث افزایش آن می شود؟
سوختگی، اسهال شدید، بیماریهای انسدادی ریوی، از دست دادن زیاد آب، تولید بیش از حد گلبول قرمز عوامل افزایش HCT هستند.
نکته: بیماریهایی که باعث به وجود آمدن شکلهای غیرطبیعی گلبول قرمز میشوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسیشکل) مقدار HCT را تغییر میدهند. وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است. در صورت طبیعی بودن اندازههای گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است. هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خونریزی شدید اندازهگیری کرد.
WBC
این سه حرف مخفف «سلولهای سفیدخون» و نشاندهنده گلبولهای سفید است. اندازهگیری مقدار گلبولهای سفید خون یکی از روشهای اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلولها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماریهای عفونی و غیرعفونی واکنشهای مختلفی از خود نشان میدهند.
- شمارش WBCها دو جزء دارد:
یکی مقدار کلی گلبولهای سفید در یک میلیلیتر خون و جزء دیگر شمارش جزء به جزء این سلولها چون گلبول سفید خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع معنی خاص خود را دارد. کلمه «diff» که در جلوی CBC به معنی آزمایش خون نوشته می شود درخواست برای شمارش همین انواع مختلف گلبولسفید است.
مقادیر طبیعی: در بزرگسالان و بچههای بالاتر از ۲ سال مقدار گلبولسفید بین ۵ تا ۱۰ هزار در هر میلیلیتر خون طبیعی است.
محدوده خطر: WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بیشتر از ۳۰۰۰۰ هر کدام نشاندهنده بیماریهایی هستند که می توانند گاهی خطرناک باشند.
- چه چیزهایی باعث کاهش آن می شود؟
لکوپنی یا کاهش گلبولسفید به مقادیر زیر ۴هزار گفته می شود که معمولا در نتیجه نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی عفونت بسیار زیاد، سوءتغذیه، بیماریهای خودایمنی، ایدز، به وجود می آید. در بسیاری از انواع نارساییهای مغز استخوان (مثلا بعد از شیمیدرمانی، رادیوتراپی و…) هم این مقدار کاهش مییابد.
- چه چیزهایی باعث افزایش آن می شود؟
افزایش گلبولسفید، لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از ۱۰هزار گفته می شود. که به طور معمول نشاندهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن و یا لوسمی یا سرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش میدهند.
نکته: عمل اصلی گلبولسفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم است و در مواقع آلرژیها هم این سلولها مسوول بروز واکنش هستند. تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشاندهنده عفونت با میکروب، ویروس و یا حتی استرس باشد. فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می شود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش میدهند.
Hgb
در برگههای آزمایش مختلف ممکن است به صورتهای مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته شود. هم اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاههای مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب می شود و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد می کند. اندازهگیری مقدارکلی هموگلوبین در واقع نوعی نشانهنده تعداد گلبولهای قرمز است.
مقادیر اصلی: مقدار طبیعی برای آقایان بین ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسیلیتر است و برای خانمها مقادیر بین ۱۲ تا ۱۶ گرم در هر دسیلیتر طبیعی محسوب می شود.
محدوده خطر: هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر بحرانی به حساب میآیند و حتما نیازمند رسیدگی فوری هستند.
- چه چیزهایی باعث کاهش آن می شود؟
دقیقا همان دلایل کاهش گلبولهای قرمز چون هموگلوبین را هم تخریب میکنند باز کاهش مقدار آن در خون میشوند. کمخونی، خونریزی شدید، سرطان، سوءتغذیه، بیماری لوپوس، بیماریهای کلیوی و بزرگی طحال باعث کاهش هموگلوبین میشوند. مصرف آنتیبیوتیکها، آسپیرین و ایندومتاسین و همچنین داروهای ضدسرطان هم هموگلوبین خون را کم میکنند.
- چه چیزهایی باعث افزایش آن می شود؟
مشکلات ریوی، سوختگی شدید، نارسایی مزمن ریه و از دست دادن زیاد آب (دهیدراسیون) مقدار این ماده حیاتی را افزایش میدهند. جنتامایسین و متیلدوپا هم جزو داروهایی هستند که عوارض جانبیشان افزایش Hgb است.
نکته: مقدار Hgb در بارداری کاهش مییابد چون با اینکه خونسازی کمی بیشتر شده است اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلی هموگلوبین در هر دسیلیتر آن کاهش مییابد. زندگی در ارتفاع هم به خاطر نیاز بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث تولید بیشتر هموگلوبین می شود. در طحال اغلب سلولهای پیرخون تخریب میشوند. بزرگ شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلولها و به همین دلیل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ میدهد.