آزمایش اسپرم مردان

تفسیر آزمایش اسپرم

مایع منی طبیعی چگونه است ؟

مایع منی تازه به صورت لخته میباشد که در مدت ۵ تا۳۰ دقیقه بعد از انزال مایع میشود. بعد از مایع شدن ویسکوزیته ان اندازه گیری میشود. حجم مایع منی باید حداقل ۱٫۵ سی سی باشد. حجم کم مایع منی میتواند به علت انسداد، جمع اوری ناقص کمبود اندروژنی و یا انزال رتروگراد(به عقب) مایع منی باشد. حرکت اسپرم مهمترین معیار سنجش کیفیت مایع منی و میزان باروری به حساب میاد و بایستی ۱-۳ ساعت بعد از جمع اوری مایع منی بررسی شود.

معنی اصطلاحات آزمایش اسپرم (اسپرموگرام):

Concentration : غلظت اسپرم های زنده در واحد حجم – میلی لیتر
% Motility : درصد اسپرم های متحرک
% Morphology : درصد اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال
Functional Sperm Concentration = FSC : غلظت اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال و حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم – میلی لیتر
Motile Sperm Concentration = MSC : غلظت اسپرم های دارای حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم – میلی لیتر
Sperm Motility Index = SMI : اندکس کیفیت تمام نمونه با در نظر گرفتن تعداد و حرکت و مورفولوژی و میزان فضای آکروزومی اسپرم
Total Sperm in Sample : تعداد کل اسپرم های زنده در کل حجم نمونه
Total Functional Sperm in Sample : تعداد کل اسپرمهای دارای مورفولوژی نرمال و متحرک پیشرونده گرید ۳ و ۴ در کل حجم نمونه
Total Motile Sperm : تعداد کل اسپرم های متحرک در کل حجم نمونه

تفسیر آزمایش اسپرم (اسپرموگرام)

آزمایشات ماکروسکوپی اسپرم

* مایع شدن سیمن ( Liquefacation time )

مایع منی ، مایعی ویسکوز(کشدار) ، کدر ، سفید یا خاکستری و دارای بوی تند و زننده است و بلافاصله بعد از انزال منعقد (لخته) می شود . در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد در عرض ۴۵-۵ دقیقه به حالت شفاف و مایع در خواهد آمد . در یک نمونه طبیعی ، مایع شدن ( لیکوفیکیشن ) ، ظرف ۳۰ دقیقه کامل می شود .

* حجم مایع منی ( Volume )

بعد از مایع شدن کامل ، تمام نمونه بوسیله پی پت و یا سرنگ به لوله آزمایش منتقل می شود و در این زمان حجم مایع منی اندازه گیری می شود . حجم نرمال مایع منی بین ۱٫۵ تا ۵ میلی لیتر است که حتماً باید در هر اسپرموگرام قید شود .

* ویسکوزیته ( Viscosity )

ویسکوزیته منی نیز مانند سایر مایعات با درجه حرارت تغییر کرده و گذشت زمان نیز آن را کاهش می دهد . بعد از مایع شدن کامل می توان به راحتی با مکش سرنگ میزان ویسکوزیته را مشخص نمود که به یکی از صورتهای زیر قابل مشاهده است :
• Thin : آبکی بوده و به راحتی از پی پت خارج می شود .
• Normal : حالت ژله ای یا آبکی نداشته و بصورت قطره قطره از پی پت ( سرنگ ) خارج می شود .
• Some what thick : قدری حالت ژله ای دارد و به راحتی از پی پت ( سرنگ ) خارج می شود .
• Thick : حالت ژله مانند شدیدی داشته و به راحتی نمی توان آن را به داخل سرنگ کشیده و یا از آن خارج نمود .

* تعیین PH اسپرم :

بعد از مایع شدن کامل ، PH را می توان با استفاده از نوار کاغذی مخصوص مشخص نمود . این کاغذ با تغییر رنگی که می دهد می تواند PH را به راحتی مشخص نماید .
PH طبیعی بعد از مایع شدن کامل بین ۷٫۲ تا ۷٫۸ است . با گذشت زمان یا وجود التهاب در اندامهای تولید مثل آقا، پ هاش مایع منی افزایش یافته و قلیایی می شود . بر عکس در مواردی که بیماریهای مزمن غده پروستات ، کیسه منی و اپی دیدیم وجود داشته باشد ، نمونه به طرف اسیدی شدن تغییر می کند.

آزمایشات میکروسکوپی اسپرم

Agglutination چسبندگی اسپرم ها به هم :

چسبیدن اسپرم ها به همدیگر که ممکن است بصورت سر به سر ، سر به دم ، دم به دم باشد . علت آن ترشح آنتی بادی ضد اسپرم می باشد ، آگلوتیناسیون بصورت few ، some ، most و all گزارش می دهد که حاکی از میزان تجمع اسپرم می باشد.

تعداد اسپرم در هر میلی متر مایع منی ml / countsperm

تعداد اسپرم در هر میلی لیتر را گزارش می کند که بوسیله هموسیتومتر نئوبار انجام می شود . در سال ۱۹۸۰ میلادی سازمان بهداشت جهانی ( who ) با بررسی مطالعات محققین مختلف اعلام نمود که حد نرمال برای تعداد اسپرمها حداقل ۲۰ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی است و این میزان برای باروری کافی است به شرط آنکه عکس العمل اکروزومی ، مرفولوژی و حرکت اسپرمها در حد طبیعی باشد و اگر در هر میلی لیتر از نمونه بیش از ۲۵۰ میلیون اسپرم و جود داشته باشد ، نمونه را پلی اسپرمی می نامند .یعنی تعداد اسپرم بیش از حد معمول .

Total / countsperm تعداد کل اسپرم در نمونه

از حاصل ضرب ml / countsperm در حجم مایع منی بدست می آید که حد طبیعی آن ۴۰ میلیون به بالا می باشد.

تست قابلیت زنده ماندن ( viability )
برای شناسایی اسپرمهای زنده متحرک و غیر متحرک از اسپرمهای مرده ، می توان از رنگ آمیزی فوق حیاتی استفاده نمود که در نمونه طبیعی ۷۵% یا بیشتر اسپرمها زنده می باشد .
ارزیابی تحرک اسپرم ( motility )
پارامتر اصلی در تعیین کیفیت مایع منی ، تحرک اسپرمها است . چون اسپرمهای غیر متحرک قادر به عبور از مجاری تناسلی زن نبوده و نمی تواند تخمک را بارور سازد .

درجات تحرک اسپرم :

• Class A : اسپرمهایی که با سرعت یک میدان میکروسکوپی را بطور مستقیم طی می کنند .(خوب)
• Class B: اسپرمهایی که در میدان میکروسکوپی حرکت رو به جلو دارند ولی یک میدان را به طور مستقیم طی نمی کنند .(معمولی)
• Classs C : اسپرمهایی که حرکت رو به جلو ندارند یا بصورت لرزشی حرکت داشته و یا بصورت حرکت دورانی یا رفت و برگشتی دارند .(ضعیف)
• Class D : اسپرمهایی که هیچ گونه حرکتی ندارند .

(بد) ذکر این نکته ضروری است که نمونه اسپرموگرام نرمال باید دارای حداقل ۶۰-۵۰ درصد اسپرمهای متحرک و با حداقل سرعتی برابر با کلاس B می باشد .علت حرکت غیر طبیعی و ضعیف اسپرم میتواند عفونت ، آنتی بادی ضد اسپرم ، انسداد ناقص مجرای انزال ، نقصان هورمون FSH ، LH و واریکوسل باشد.

*مورفولوژی اسپرم ها

بعد از ارزیابی تحرک و تعداد اسپرمها ، مورفولوژی اسپرم را می توان عامل مهمی در باروری مردان است .
ارزیابی مورفولوژی بصورت کمی و کیفی بوده و شامل تشخیص اسپرمهای نرمال از اسپرمهای غیر نرمال و… است .
مورفولوژی غیر طبیعی اغلب با کمبود تحرک و تعداد اسپرمها همراه است .
شکلهای مختلف اسپرم :
در ارزیابی مایع منی ، اسپرم طبیعی یک سر بیضی شکل با محیط منظم دارد . کلاهک آکروزوم حدود دو سوم سر را پوشانده ، قطعه میانی با محور طولی سر در یک راستا است و ۸-۷ میکرومتر طول دارد ، قسمت اصلی نیز دارای پیرامونی منظم بوده و حدود ۴۵ میکرومتر طول دارد .
اسپرم غیر طبیعی ممکن است دو سر و یا یک سر ماکروسفال (خیلی بزرگ) ، میکروسفال (خیلی کوچک) ، گرد ، نامنظم ، باریک ، گلابی شکل و یا سنجاقی داشته باشد .
اشکال غیر طبیعی دم ممکن است بصورت کج ، پیچ خورده دو دم ، کوتاه ، گره خورده و یا همراه با زواید سیتوپلاسمی مشاهده شود.

آزمایش اسپرم مردان

آزمایش اسپرم و هر آنچه که باید در باره آن بدانید

امروزه ۱۰-۱۵ درصد زوجین به علت مشکل ناباروری مراجعه می نمایند که در بررسی مردان اولین آزمایش که بعد از معاینه بیضه ها انجام می شود آزمایش اسپرم می باشد.
امروزه ۱۰-۱۵ درصد زوجین به علت مشکل ناباروری مراجعه می نمایند که در بررسی مردان اولین آزمایش که بعد از معاینه بیضه ها انجام می شود آزمایش اسپرم می باشد. با توجه به اهمیت و نتیجه آزمایش اسپرم و تفسیر آن لازم می دانم نکاتی مهم را در این مورد عرض نمایم.

نکاتی را که باید موقع آزمایش اسپرم رعایت کنید:

۱-زمان آزمایش اسپرم

اولین نکته مهم در انجام آزمایش اسپرم زمان دادن آزمایش است و حتماً توصیه می شود مدت ۲-۳ روز قبل از آزمایش مایع منی از شما خارج نشده باشد چه در خواب و یا هنگام مقاربت جنسی. اگر آزمایش زود از ۳ روز انجام شود باعث اختلال در نتیجه اسپرم از جمله کاهش حجم اسپرم و افت نمونه آزمایش خواهد شد و برعکس اگر بیش از سه روز از انجام آخرین مقاربت جنسی آزمایش دهید مثلاً ۵-۶ روز بعد، باعث افت در حرکت اسپرم و گزارش نادرست خواهد شد.

۲-نحوه انجام آزمایش

دومین نکته مهم کیفیت دادن آزمایش اسپرم است. امروزه دو روش جهت دادن آزمایش منی وجود داد:
– روش استمنا: که فرد با تحریک خود تارسیدن به ارگاسم باعث خروج مایع منی می شود که شایعترین روش دادن آزمایش اسپرم می باشد.
– روش دوم: بعضی افراد انجام استمنا را جهت آزمایش برایشان بسیار سخت است و تنها راهشان استفاده از کاندوم و مقاربت و خروج مایع منی می باشد که در اینجا لازم است از کاندوم های معمولی مطلقاً استفاده نشود چرا که به علت اثرات ضد اسپرمی کاندومها باعث خراب شدن اسپرم و آزمایش غلط می شود. کاندوم های مخصوصی جهت این آزمایش در مراکز ناباروری وجود دارد که توصیه می شود تنها از این کاندوم ها استفاده گردد.

بخوانید پیشگیری از واریکوسل

۳-زمان تحویل آزمایش اسپرم

سومین نکته مهم زمان تحویل دادن آزمایش به آزمایشگاه است. حتماً نمونه اسپرم خارج شده باید کمتر از نیم ساعت به آزمایشگاه تحویل داده شود.توصیه می کنم از مقاربت بدون کاندوم جهت دادن آزمایش منی اجتناب نمایید چون PH واژن خانم ها باعث افت کیفیت اسپرم می شود و از طرفی باعث آلودگی اسپرم به باکتری های واژن نیز می شود. لذا حتماً از کاندوم های مخصوص آزمایش استفاده نمایید.
آیا عوامل خارجی از قبیل تغذیه و مصرف دخانیات روی اسپرم اثر دارد؟

بله، در مطالعات متعدد ثابت شده است که موارد زیر روی اسپرم اثر دارد:

۱- سیگار کشیدن و انواع دود باعث کاهش حرکت و تعداد اسپرم می شود.
۲- گرم نگه داشتن بیضه ها و استفاده زیاد از جکوزی، دوش آب گرم، گذاشتن لب تاب روی پاها و اثر حرارتی آن روی بیضه ها و نشستن های طولانی باعث افت کیفیت اسپرم می شود.
۳- بیماری واریکوسل: امروزه شایعترین علت خرابی اسپرم ها از نظر تعداد، شکل و حرکت، بیماری واریکوسل بیضه ها است و لذا حتماً باید با تشخیص به موقع درمان شود.
۴- استفاده از داروهای مکمل های بدنسازی که در باشگاه ها استفاده می شود. تزریق هورمون های ناندرولوژ و تستوسترن باعث خرابی اسپرم و کم کاری بیضه می گردد.
۵- هر گونه تورم درمان نشده بیضه: علت عفونت ممکن است باعث آسیب به سلول های نطفه ساز و یا باعث انسداد در قسمت خروجی منی شود و تعداد و حرکت اسپرم ها را کاهش دهد.
۶- سابقه پرتودرمانی و شیمی درمانی که باعث از بین رفتن سلول های نطفه ساز مرد می شود.

بخوانید ده عامل شایع مستعد کننده ناباروری مردان

۷- مصرف آنتی اکسیدان ها از قبیل سلنیوم و ویتامین E و C و B باعث بهتر شدن کیفیت اسپرم های مرد می شوند.

تفسیر نرمال اسپرم چگونه است؟

در هر آزمایش اسپرم نرمال که با رعایت موارد ذکر شده انجام شود باید از لحاظ حجم مایع منی، حرکت، شکل، تعداد اسپرم بررسی شود.
۱- مایع منی نرمال باید cc2-3 حجم داشته باشد.
۲- ۴۰-۶۰ میلیون سلول ها باید از حرکت خوبی جهت باروری تخمک برخوردار باشند.
۳- بیش از ۵ درصد شکل اسپرم ها باید در آزمایش منی طبیعی گزارش شود.
۴- نوع آزمایشگاه و دقت آنها در گزارش آزمایش فاکتور بسیار مهمی می باشد.
اینجانب به بیماران خودم توصیه می کنم که آزمایش اسپرمشان را فقط در مراکز ناباروری انجام دهند.

آزمایش اسپرم در خانه

آزمایش اسپرم با آب در منزل

آزمایش اسپرم (تست اسپرم)

یکی از علل شایع ناباروری زوجین مربوط به ناباروری در مردان می باشد. عدم وجود اسپرم یا نطفه در مایع منی مردان یا کیفیت پائین اسپرم از عواملی هستند که منجر به ناباروری در مردان خواهند شد. وجود اسپرم یا نطفه در مایع منی برای باروری تخمک خانم لازم و ضروری است ؛ علاوه بر وجود اسپرم یا نطفه در مایع منی ، کیفیت اسپرم ها هم در بارور نمودن تخمک زن بسیار اهمیت دارد. آزمایش اسپرم جهت تشخیص وجود و کیفیت اسپرم در مردان انجام می گیرد. متداول ترین روش آزمایش اسپرم ، تست اسپرم در آزمایشگاه است.آزمایش آنالیز اسپرم یا اسپرموگرام با گرفتن نمونه از مایع منی مرد انجام می شود. گرفتن نمونه به روش های مختلفی می تواند انجام گیرد مثل استمناء ، آمیزش منقطع (در این نوع آمیزش ، مرد مایع منی را خارج از واژن می ریزد) و یا با استفاده از کاندوم های مخصوص. دو نتیجه مهمی که از آزمایش اسپرم مردان حاصل می شود عبارتند از مشخص شدن وجود اسپرم در مایع منی و نیز مشخص شدن کیفیت اسپرم مردان. وجود مایع منی نمی تواند دلیلی بر وجود اسپرم باشد! یعنی با وجودی که در هنگام انزال ، مایع منی از بدن مرد خارج می شود تضمینی نیست که این مایع منی حتما دارای اسپرم یا نطفه باشد! تست اسپرم مرد مشخص خواهد ساخت که آیا منی مرد دارای نطفه است یا نه.

آزمایش سنتی برای تشخیص نطفه دار بودن منی

برخی از مردان ممکن است بنا به عللی مایل به دادن آزمایش اسپرم نباشند یا مایل باشند قبل از دادن آزمایش اسپرم ، خود نیز به طور سنتی از باروری خود مطمئن باشند. آیا روشی وجود دارد که بدون آزمایش اسپرم بتوان فهمید که یک مرد توانایی باروری دارد و عقیم نیست؟ در پاسخ این سوال باید گفت که یک آزمایش بسیار ساده خانگی جهت تشخیص وجود اسپرم در مایع منی وجود دارد که نشان می دهد مایع منی مرد دارای نطفه است. اینکه ما بفهمیم مایع منی دارای نطفه بوده و مرد عقیم نیست آن هم با یک آزمایش ساده بسیار خوب است اما اینکه آیا اسپرم ها دارای تحرک کافی جهت بارور نمودن تخمک هستند یا نه را نمی توان از این آزمایش فهمید و برای فهمیدن آن شاید بهترین روش آزمایش اسپرم باشد.

آزمایش وجود اسپرم (نطفه) در مایع منی به وسیله آب در منزل

با یک روش خیلی ساده در منزل می توانید به وجود نطفه در مایع منی خود پی ببرید. این آزمایش فقط برای تشخیص وجود نطفه یا اسپرم در مایع منی می باشد. جهت انجام این تست یک لیوان یا ظرف دیگری را از آب پر نمایید به طوری که سر پر نباشد. همچنین این آزمایش به مقداری از منی مرد نیاز دارد. بهترین روش برای جمع آوری مایع منی ، آمیزش منقطع با همسر می باشد. در این نوع آمیزش ، پس از دخول آلت و زمانی که مرد قصد انزال دارد بلافاصله آلت خود را از واژن خانم بیرون کشیده و منی را در خارج از بدن زن می ریزد. پس از آن مقداری از منی خارج شده را به آرامی بر روی آب موجود در لیوان یا ظرف قرار داده و مدتی صبر نمایید. اگر مایع منی دارای اسپرم یا نطفه باشد پس از مدتی ، منی قرار داده شده روی آب ته نشین شده و پایین خواهد رفت. اگر مایع منی پس از گذشت زمان کمی که لازم است (حدود چند دقیقه) پایین نیامده و همچنان بر روی آب باقی ماند نتیجه می توان گرفت که مایع منی به احتمال زیاد بدون نطفه می باشد.

به یک نکته مهم توجه شود و آن اینکه آزمایش با اولین مایع منی خارج شده از بدن مرد انجام شود نه مایع منی که بعدا خارج می شود که به احتمال زیاد مایع منی ثانویه (که معمولا با دست تخلیه می شود) فاقد اسپرم خواهد بود.