همه چیز درباره هپاتیت A هپاتیت B هپاتیت C

هپاتیت ( التهاب کبد – زردی – یرقان ):

هپاتیت ویروسی یک بیماری عفونی است که عموماً کبد را درگیر می کند و منجر به بروز علائمی از جمله تب ، شکایات گوارشی مثل تهوع ، استفراغ وزردی می شود. اغلب موارد هپاتیت حاد ویروسی ( در کودکان وبالغین ) مربوط به یکی از عوامل زیر می باشد:

A

هپاتیت A:

آلودگی به این ویروس در سرتاسرجهان انتشار دارد حملات هپاتیت A در خانواده ها وتجمعات آنها ، کمپهای تابستانی ، مراکز مراقبت روزانه و مهدکودک ها ، بخش های مراقبت ویژه و در تجمعات نظامی دیده می شود و مهم ترین راه انتقال از طریق مدفوعی–دهانی است .

سیر بیماری :

ویروس پس ازخورده شدن و عبور از سلولهای پوشاننده روده و ورود به خون ، به سمت سلولهای کبدی رفته در آنجا شروع به تکثیر می کند و سپس از طریق ترشحات صفرا به روده بزرگ ترشح شده و یا از مدفوع دفع می شود ویروس به مقادیر زیاد در مدفوع وجود دارد و می تواند سبب آلودگی دیگران شود .

دوره نهفتگی بیماری یا فاصله ورود ویروس به بدن تا ظهور علائم ۵۰-۱۰ روز است ( متوسط ۲۵ روز ) شروع بیماری به طور ناگهانی و در حدود ۲۴ساعت پس از ورود ویروس به بدن است .

در بالغین شدت بروز علائم زردی نسبت به کودکان بیشتر است ، تب بیش از۳۸ درجه شایع است و زردی که در نتیجه صدمه به سلولهای کبدی عارض می شود حدوداً چهار هفته پس از تماس با ویروس شروع می شود و همراه با آن آنزیم های کبدی نیز افزایش می یابند سپس بدلیل مقابله سیستم ایمنی بدن با عفونت ویروسی در طول مدت ۲تا ۳هفته علائم کاهش می یابد و ویروس از خون پاک می گردد . آلودگی با این ویروس عفونت مزمن ندارد و بهبودی کامل در بیشتراز ۹۸% موارد مشاهده می شود.
گاهی برگشت عفونت ویروس هپاتیت A می تواند ۱تا ۴ ماه بعد از بهبود شکایات اولیه بیمار اتفاق افتد اما عفونت ویروسی و تولید آنتی بادی ایمن کننده در بدن مانع از عفونت با ویروس از همان نوع می شود.

تشخیص آزمایشگاهی :

تشخیص عفونت با هپاتیت Aعمدتاً براساس فاصله زمانی که این علائم طول می کشد و نتایج بدست آمده از تست هائی است که فعالیت غیر طبیعی کبد را نشان می دهند (نظیر آلانین ترانسفراز وبیلی روبین ) که به همراه یافته های بالینی تشخیص بیماری را مسجل می کند استفاده از تست الیزا جهت اندازه گیری تیتر آنتی بادی علیه ویروس و تشخیص نوع آن در مراحل مختلف بیماری الزامی است .

پیشگیری و کنترل :

واکسن غیر فعال شده ویروس هپاتیت A وجود دارد. این واکسن بی خطر و مؤثر است که البته برای سنین بالاتر از ۲سال توصیه می شود.
رعایت نکات بهداشتی، نقش اساسی در پیشگیری از انتشار ویروس هپاتیت A درجریان مرحله حاد بیماری دارد مانند:
شستشوی دست ،

استفاده از ظرف غذای یکبار مصرف ،

استفاده از وایتکس (بارقت ۱ به ۱۰) برای امور بهداشتی

این ویروس از طریق خون و سرنگ آلوده منتقل نمی شود و عمدتاً از طریق خوارکی وراه مدفوعی دهانی منتقل می شود از این جهت باید مراقبتهای ویژه ای را در رابطه با بیماران هپاتیت A و مواد دفعی آنها اعمال کرد. جوشاندن وسایل آلوده شخص بیمار به مدت ۵ دقیقه در آب جوش و حرارت دادن غذا به مدت ۱دقیقه تا دمای بیش از ۸۵ درجه سانتی گراد ( ۱۸۰ درجه فارنهایت ) از جمله این موارد است .

درمان:

این نوع هپاتیت درمان اختصاصی و داروئی ندارد وخود محدود شونده است البته دریافت ایمونوگلوبولین بخصوص اگر از پلاسمای شخص بالغ طبیعی تهیه شده باشد موجب بروز حفاظت غیر فعال در %۹۰ از کسانی می شود که درمدت ۲-۱ هفته بعداز تماس با هپاتیت A ایمنوگلبولین را دریافت کرده باشند.

B

هپاتیت B:

ویروس هپاتیت B عامل هپاتیت سرمی بوده و آلودگی با این ویروس توزیع جهانی دارد. راه اصلی انتقال ویروس ازطریق خون و فرآورده های آن است اما از طریق جنسی هم منتقل می شود انتقال از طریق خوراکی وجود ندارد . آلودگی با ویروس هپاتیت B به هیچ فصل خاصی ، ارتباط ندارد .

ویروس سه روز پس از ورود به خون شروع به تکثیر کرده اما ظهور علائم می تواند ۹۰-۶۰ روز یا بیشتر به تعویق افتد ( دوره نهفتگی ) که بستگی به میزان ویروس وارد شده ، نوع منبع عفونت ومیزان ایمنی شخص دارد. ویروس درون سلولهای کبدی تکثیر یافته و اختلال در کار کردن سلول سبب افزایش آنزیمهای کبدی می شود.

در مرحله آغازین عفونت هپاتیت B مقادیر زیادی از ویروس را درخون می توان یافت پس احتمال انتقال عفونت به دیگران دراین مرحله بسیاربیشتر از مراحل دیگراست از طرفی مقداری از کپی های ویروس در درون هسته سلول کبدی به صورت خفته باقی می ماند. ابتلاء به هپاتیت B در سنین ۲۹-۱۵ سال شیوع بیشتری داشته دراین بیماری تب وجود ندارد . مدت بالا بودن آنزیم های کبدی ۱ تا ۶ماه است . در بالغین ۶۰ تا ۸۰ در صد موارد عفونت بدون علامت است و ۹۰ تا ۹۵ درصد این افرادبه طور کامل بهبود می یابند در اغلب بیماران بهبودیافته ، بهبود کامل بافت کبد و برگشت عملکرد طبیعی امکان پذیراست.

هپاتیت

در ۵ تا ۱۰ در صد از افراد بالغ آلوده به ویروس هپاتیت B و ۸۰ تا ۹۰ درصدشیرخوران و کودکان به دنیا آمده از مادران با هپاتیت آلوده به ویروس ، امکان تبدیل بیماری به عفونت مزمن وحود دارد . در این حالت پس از آلودگی حتی بدون ظاهر شدن بیماری اولیه ، بالا رفتن آنزیم های کبدی ایجاد می شود و تکثیر ویروس برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت . اکثریت کسانی که به عفونت مزمن ویروس هپاتیت B مبتلا می شوند ، برای چندین سال بدون علامت باقی مانده و تغییرات بیوشیمیایی و بافتی کبدی ممکن است وجودنداشته باشد در ۱۰ درصد این افراد بیماری منجر به سیروز و از کار افتادگی کبد می شود. ناقلین مزمن ویروس ، در معرض خطر بالای بروز سرطان کبد هستند .

دوره خفتگی یعنی حد فاصل ابتلا به عفونت هپاتیت B و ظهور سرطان کبدی ممکن است از ۹ سال تا ۳۵ سال متغیر باشد. سرطان کبد اغلب کشنده بوده و یکی از سه عامل متداول در مرگ و میر ناشی از سرطان است .

راه های انتقال :

راه های انتقال ویروس و نحوه پاسخ میزبان به عفونت بر اساس سن ابتلا متفاوت است . درسرتاسر دنیا ۲۵ میلیون ناقل هپاتیت B وجود دارد.
راه انتقال عمودی مادر به نوزاد در مناطقی که هپاتیت به صورت بومی ( موارد هپاتیت به وفور دیده می شود ) وجود دارد ، شایع ترین راه است اما انتقال از طریق تزریق و مقاربت جنسی مهم ترین راه انتقال در مناطق غیر بومی است .

افراد معتاد تزریقی ، کارکنان مراکز بهداشتی ، بیمارانی که به طور مکرر خون دریافت می کنند ، گیرندگان پیوند ، بیماران و کارکنان بخش همودیالیز ، افراد با روابط بی بند و بار جنسی ، نوزادان به دنیا آمده از مادران آلوده به هپاتیت B در معرض خطر ابتلا قرار دارند .
انتقال از طریق سرنگ و سر سوزن ، نخ جراحی آلوده ،خالکوبی و سوراخ کردن گوش امکان پذیر است .

روش های دیگر انتقال از طریق بزاق ، ترشحات حلق وبینی ، مایع منی و ترشحات ناحیه تناسلی و خون ریزی قاعدگی است .
تمام مایعات دفع شده از فرد آلوده به هپاتیت B عفونی است .

خطر انتقال از ناقلین بدون علامت به کارکنان بیمارستان زیاد است . میزان بروز بیماری هپاتیت B در کارکنان مراکزبهداشتی بیش از افرادی است که با فرآورده های خونی تماس ندارند.

عفونت مزمن هپاتیت دربین کارکنان و بیماران بخش همودیالیز شایع است .

تشخیص آزمایشگاهی :

شناسایی اولیه هپاتیت از طریق تشخیص علائم کلنیکی اولیه همراه با افزایش آنزیم های کبدی است.

حاد یا مزمن بودن عفونت با ویروس هپاتیت B را می توان از طریق آزمایش هایی که (اجزای ساختمانی ویروس ) آنتی ژنهای ویروسی از نوع HBs Ag ,HBe Ag را جداسازی می کند وچگونگی مقادیر آنتی بادی در پاسخ اجزای ساختمانی ویروس هپاتیت B تشخیص داد .

بهترین روش برای شناسائی اجزای ساختمانی ویروس هپاتیت B و آنتی بادی های ضد آن ، تست الیزا و برای شناسائی خود ویروس ، تست واکنش زنجیره ای پلیمراز است .

درمان :

لامی وودین داروی انتخابی هپاتیت B است که یک ضد ویروس می باشد. زمانی که آسیب کبدی شدید و غیر قابل برگشت ایجاد شده باشد پیوند کبد به عنوان یک درمان حمایتی مطرح می شود . در هر حال ، احتمال عود مجدد عفونت بعد از پیوند کبد همیشه وجود دارد.

پیشگیری و کنترل :

برعلیه ویروس هپاتیت B ، واکسن های ویروسی و فرآورده های ایمونوگلوبولین حفاظت کننده در دسترس هستند.

در حال حاضر واکسن هپاتیت B جزء برنامه واکسیناسیون کشوری می باشد .

واکسیناسیون حتی بعد از تماس در مورد نوزادان به دنیا آمده از مادران مبتلا به هپاتیت مزمن و افرادی که به طور اتفاقی در معرض تماس پوستی یا مخاطی با ترشحات فرد آلوده به ویروس قرار گرفته اند مفید است .

روش های پیشگیری شامل تشخیص افراد ناقل و جلوگیری ازانتقال خون و فرآورده های آن ها ، تغییر روش های زیستی یا سبک زندگی افراد ناقل مزمن در تماس با افراد خانواده ، مراقبت های ویژه در افراد همودیالیزی و گیرندگان فرآورده های پلاسمایی است.

C

هپاتیتC :

هپاتیت C یکی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده هپاتیت مزمن در کشورهای توسعه یافته است. اکثر افرادی که دچار هپاتیت C هستند بین ۳۹-۲۰ سال سن دارند. بیش از ۱۷۰ میلیون نفر در دنیا طبق آمار سازمان جهانی بهداشت مبتلا به هپاتیت C هستند که به صورت ناقل مزمن بوده و در معرض ابتلا به سیروز کبد – سرطان کبد و یا هر دو هستند.

دوره نهفتگی بیماری به طور متوسط ۶ تا ۷ هفته بوده و مدت زمان متوسط از ابتلا به ویروس تا بروز تغییرات آنتی بادی در خون حدود ۸ تا ۹ هفته است. علائم هپاتیت حاد در ۴۰-۳۰ درصد از مبتلایان بروز می کند اما عمدتاً بیماری ناشی از عفونت با ویروس هپاتیت C ، یک بیماری خفیف است که در آن فقط بالا رفتن جزئی و یا متوسط آنزیم های کبدی وجود دارد ، بروز تب شایع نیست وضرورتی برای بستری شدن وجود ندارد .

یرقان در ۲۵% از بیماران اتفاق می افتد . علی رغم ماهیت خفیف بیماری در حدود ۷۵% از مبتلایان دچار هپاتیت مزمن می شوند اغلب موارد مبتلایان بدون علامت هستند بسیاری از بیماران (۵۰-۲۰% )به سیروز مبتلا می شوند و چند دهه بعد در معرض خطر بالای ابتلاء (۲۵%-۵%) به سرطان سلول کبدی قرار می گیرند.

هپاتیت C مسئول حدود ۶۰% موارد بیماری مزمن کبدی و شایع ترین علت نارسائی مجدد کبد در افراد گیرنده پیوند است.
میزان مرگ ومیر این بیماران یک تا پنج درصد است .

راه های انتقال :

۶۰% موارد انتقال از طریق استفاده از سوزن های مشترک آلوده به ویروس در معتادین تزریقی ، ۱۰% از طریق همودیالیز ، ۶% از طریق نوزادان به دنیا آمده از مادران آلوده ، ۳۰%- ۱۵ از طریق جنسی و ۴% از طریق خون ، ۳% در محیط خانواده و۳% از طریق تزریق خون است.
طبق مطالعات گسترده انجام شده، خالکوبی ، طب سوزنی و سنتی ، سوراخ کردن گوش، ختنه و سایر موارد از این قبیل می تواند در انتقال ویروس هپاتیت نقش داشته باشند.
انتفال از مادر به شیرخوار وجود دارد اما به اندازه ویروس هپاتیت B قدرت ندارد. ویروس هپاتیت C در بزاق ۳/۱ از بیماران مبتلا به هپاتیت که همزمان به ویروس HIV هم آلوده اند ، وجود دارد.

تشخیص آزمایشگاهی :

تشخیص آنتی بادی برعلیه ویروس هپاتیت C یک راه مناسب برای شناسائی اولیه بیماران مبتلا است . این تست مخصوص در افرادی که آزمایشات کبدی مشکوک دارند و یا در معرض خطر ابتلا به هپاتیت C هستند، به کار می رود و به عنوان تست اولیه در غربالگری بکار می رود. با روش الیزا این تست به راحتی قابل انجام و ارزان خواهد بود.
در بیماران همودیالیزی و شیمی درمانی که نقص ایمنی دارند در صورت نیاز به تشخیص قطعی ، لازم است از روش واکنش زنجیره ای پلیمراز برای تشخیص حضور خود ویروس استفاده کرد.

درمان :

ترکیبی از اینترفرون آلفا و ریباورین به مدت شش ماه بر روی عفونت مزمن هپاتیت C بالغ بر ۵% پاسخ داده است. زمانی که بیمار به سیروز مبتلا شود پیوند کبد تنها درمان حمایتی موثر خواهد بود اگر چه میزان عود بیماری پس از پیوند بالا است.

پیشگیری و کنترل :

هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد. روش های پیشگیری و کنترل بیماری عمدتاً شامل روش هایی می شوند که احتمال خطر تماس با ویروس هپاتیت C را کاهش می دهند. این روش ها شامل غربالگری دهندگان خون و پلاسما ، بافت ، اندام و منی است. آموزش به افرادی که در ارتباط با تماس های جنسی یا رفتارهای پرخطر هستند ، رعایت اصول کنترل عفونت در مراکز درمانی و آموزش های حرفه ای–عمومی در پیشگیری و کنترل بیماری مؤثر است.

تخصص مربوطه :

مشاوره با پزشکان متخصص عفونی در این زمینه کمک کننده است .