سرطان تخمدان
The Risk of Ovarian Malignancy Algorithm (ROMA™)
سرطان تخمدان چهارمین عامل مرگ و میر توسط سرطان درزنان در سراسر دنیا میباشد و ۵% مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان را تشکیل میدهد . این درحالیست که ابزاری برای تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان وجود ندارد. لازم بذکر است که ۹۰% سرطان پستان با استفاده از ماموگرافی در مراحل اولیه و قابل درمان، شناسایی میگردند و هم چنین غربالگری سرطان رحم با استفاده از پاپ اسمیر قابل انجام است که موجب شناسائی زودرس سرطان در مراحل اولیه میگردند در این مرحله سرطان هنوز تهاجمی نشده و قابلیت درمان دارد.
بیومارکرهای کلینیکال در تشخیص سرطان تخمدان
۱- Ca125 ((کانسر آنتی ژن ۱۲۵ )) یک گلیکو پروتئین است و با آنتی بادی ۱۲۵ OC قابل شناسایی است و مقدار upper limit آن در جمعیت سالم به میزان ۳۵Iu/ml می باشد . این مارکر غیراختصاصی است و درکارسینوماهای غیر تخمدانی (تومورهای اندومتریال، پانکراس، معده، ریه،کلورکتال) افزایش مییابد ودرنزد زنان در فاز فولیکولر نیز افزایش نشان میدهد و نیز در بعضی از بیماریهای خوش خیم مثل هپاتیت، اندومتریوزیس، پریکاردیت افزایش می یابد بدین جهت CA125 برای غربالگری در جمعیت بدون علامت مفید نیست زیرا اختصاصیت بالائی برای سرطان تخمدان ندارد. این مارکر فقط در ۵۰% ، Stage I سرطان تخمدان بالاتر از نرمال را نشان میدهد و در Stage II ۹۰% بالاست ودر استیج ۳و۴ بیش از ۹۰% مثبت است غلظت این مارکر به حجم و Stage تومور بستگی دارد.
۲- HE4 در سال ۱۹۹۹ مشخص شد که ژن مربوط به پروتئین ۴ ترشحی اپی دیدیم انسانی در افراد مبتلا به سرطان تخمدان بیش از حد بیان میگردند. این آنتی ژن تولید شده با وزن ملکولی پائین در غشاء بافت های تناسلی زنان و در مجاری تنفسی وجود دارد. وجود آن در سرم بیماران بعنوان یک بیومارکر قوی برای سرطان تخمدان معرفی شده است. گرچه اندازه گیریHE4 با میزان حساسیت ۷۲% و اختصاصیت ۹۵% به عنوان یک معیار مطمئن در تشخیص stage I تخمدان مفید است ولی ترکیب ۱۲۵ , HE4 CA و ارزیابی هم زمان این دو در سرم بیمار بنام تست Roma عامل دقیقتری برای شناسائی سرطان تخمدان می باشد و حساسیت تست رابه ۶/۷۸ % ارتقا میدهد و اختصاصیت آنرا به ۹۵% میرساند.
((Roma index))
پیش بینی سرطان اپی تلیال تخمدان تحت عنوان Roma ((الگوریتم ریسک بدخیمی تخمدان)) نزد زنان قبل و بعد از یائسگی قابل انجام است و این زنان بدو گروه کم خطر و پرخطر طبقه بندی میگردند. در زنان پیش از یائسگی ، Roma کمتر از ۱۱٫۴ با ریسک پایین معرفی میگردند و در زنان با Roma بیش از ۱۱٫۴، ریسک بالا و یا بعنوان افراد پرخطر تلقی می شوند. در نزد زنان یائسه Roma کمتر از ۲۹٫۹ ریسک پایین تلقی می شود و زنان با Roma بیشتر از ۲۹٫۹ افراد پرخطر یا با ریسک بالا سرطان تخمدان معرفی می شوند.